Voordat we de tips van een alliantie opsommen, is het goed te benoemen waarom zo’n maatschappelijk verbond van belang is. Samenwerking is key in het bereiken van de doelen die jou, je (con)collega’s en je doelgroep verbinden. Goede voorbeelden zijn de woningmarkt of de energietransitie. Er zijn veel gedeelde belangen tussen spelers in deze domeinen, maar ook veel hete hangijzers. Met een alliantie van clubs die soms tegengestelde, maar voornamelijk vergelijkbare of aansluitende belangen hebben, kan een groter gezamenlijk doel makkelijker worden nagestreefd. En de hete hangijzers worden overwonnen.

EMMA’s Maarten Fluit is onder meer de aanjager achter de alliantie van Haagse culturele en maatschappelijke instellingen die samen een platform voor maatschappelijk debat en dialoog opzetten, genaamd Spreeek. Vanuit deze ervaring deelt hij graag vier stappen en tips voor het opzetten van een maatschappelijke alliantie.

1. Heb ik écht een alliantie nodig?

Stel deze vraag als allereerste, is Maartens advies. Bedenk je wat je zelf kan doen, waar je anderen voor nodig zou hebben en wat je bereid bent zelf bij te dragen. Dit lijkt makkelijk, maar is het niet. Je moet bijvoorbeeld echt goed weten wat je eigen doel en strategie is. Het is nuttig om in deze stap te zoeken naar gaten die je wilt dichten; kan je dat zelf of heb je daar hulp bij nodig? En als je hulp nodig hebt, wie specifiek zou je daarmee kunnen helpen? Als je antwoorden op deze vragen hebt, ben je verzekerd van een goede start. Je kunt namelijk met de juiste focus op zoek naar samenwerkingspartners. Dus: kan je zelf je doel bereiken of heb je daar echt een alliantie voor nodig? Neem nou Spreeek: alle partijen organiseren zelf debatten, maar hebben elkaar nodig om een divers en breed publiek te bereiken.

2. Behoeften en verbinding: het 'Alliantie Verhaal'

Zodra je het besluit neemt om een alliantie aan te gaan is het duidelijk maken van elkaars belangen een cruciale stap. Duidelijke belangen zorgen voor goede afspraken en uiteindelijk ook voor een sterk ‘Alliantie Verhaal’. Zo’n gedeeld verhaal creëer je volgens Maarten door ‘individuele’ en ‘gezamenlijke’ belangen met elkaar af te stemmen. Bespreek daarvoor welke behoeften elkaar goed aanvullen, maar verlies je eigen visie en doelen niet uit het oog. Bij het smeden van een alliantie kan dat in het begin best een uitdaging zijn. 'Uiteindelijk streef je ernaar om een gezamenlijke visie of verhaal op papier te hebben dat voor houvast kan zorgen gedurende de alliantie. Voor Spreeek zijn we op zoek gegaan naar de gezamenlijke maatschappelijke missie: dát is wat alle partijen bindt.'

Duidelijke belangen zorgen voor goede afspraken en uiteindelijk ook voor een sterk ‘Alliantie Verhaal’

Een 'neutrale’ of derde partij vragen om dit gesprek te faciliteren kan handig zijn. Dit maakt jouw visie vatbaar voor de andere partij. In cross-sectorale samenwerkingen kan zo’n mediator een vertaalslag maken tussen verschillende velden. Een kwartiermaker kan de belangen, afspraken en doelen in het zicht houden tijdens het maken van een strategische alliantie, maar ook in de loop van de samenwerking. Denk er bijvoorbeeld ook aan om een bestuurs- of communicatie-tafel in te zetten om de alliantie in check te houden. Kortom, het creëren van een goed ‘Alliantie Verhaal’ en elkaar (goed) begrijpen is voor (cross-sectorale) allianties goud waard.

3. Afspraken formaliseren

Na het maken van een ‘Alliantie Verhaal’ moeten de afspraken ook geformaliseerd worden. De alliantie stelt daarom gezamenlijk een overeenkomst van belangen, missie en visie vast. Dat kan via een intentieverklaring, het oprichten van een stichting of simpelweg met een mail. Hoe formeel of informeel de overeenkomst moet zijn ligt aan de samenwerking zelf.

Houd hierbij rekening met wie voor de uiteindelijke uitvoering verantwoordelijk is. Directeuren zijn het vaak op strategisch niveau wel eens. Maar de uitvoering ligt elders en deze uitvoerders moeten ook de noodzaak zien. ‘Zodra de strategie en de visie af zijn, moet de uitvoerder ook goed worden ingelicht. Maak de missie en visie zo duidelijk mogelijk voor de uitvoerder, om samen naar hetzelfde doel te werken’, benadrukt Maarten.

4. Wees flexibel

You did it! Je werkt nu samen met allerlei nieuwe partijen in een alliantie. Maar hoe verder? Dé tip die Maarten meegeeft is om vanuit alle partijen flexibel te blijven. ‘Zolang je eigen kernbehoeften en grenzen gerespecteerd, zijn out-of-de-box ideeën bijvoorbeeld makkelijker aan te gaan. Het is constant een kwestie van balans, geven en nemen. Heb bij een alliantie dus geen al te rigide beeld van hoe het er tot in de details uit moet zien’, aldus Maarten.

Er zijn uiteraard ook uitdagingen in het smeden van allianties. In deel twee van ‘Allianties smeden: zo doe je dat!’ legt Floor Guldemond uit welke valkuilen en uitdagingen ze heeft moeten overwinnen binnen haar alliantie. En heb je verder nog vragen over het alliantie-smeden? Stuur een mail naar Maarten, hij denkt graag met je mee!