De afgelopen decennia heeft de landbouw in het teken gestaan van een schaalvergroting. Dat heeft geleid tot een ongekende omvang van de Nederlandse export van landbouwproducten; alleen de Verenigde Staten exporteren meer. Maar de problemen die dit met zich meebracht zijn ook duidelijk: de druk op het klimaat en de vervuiling van de omgeving zijn te groot. Het nieuwe landbouwsysteem zal moeten voldoen aan het klimaatakkoord van Parijs. Daar is een flinke transitie voor nodig.

Anders produceren en anders eten

De landbouwtransitie gaat niet alleen over het land zelf, daar komt ook een ander dieet bij kijken. Smit legt uit dat hij voorziet dat we in Nederland drie keer minder vlees moeten gaan eten, en bijvoorbeeld veel meer peulvruchten en noten. De Nederlandse landbouw moet uiteindelijk 80% minder vlees produceren om circulair te kunnen gaan functioneren. Die productie is ook niet meer voor de hele wereld, maar voor Nederland zelf. Een rigoureuze beperking van de export zal de druk  op het klimaat door de landbouw verminderen.

Beter voor de boer

Je zou denken dat het plan van Smit ingaat tegen de wensen van boeren. Het standpunt van organisaties als LTO is behoorlijk anders. Maar daar gelooft Smit niet in. Volgens hem willen boeren juist wel verduurzamen, maar weten ze niet hoe. Ze zitten gevangen in een onprettig systeem van regelgeving en financiering dat hen dwingt tot alsmaar verder groeien. Het is een beknellend systeem dat tot veel frustratie leidt. Volgens Smit is het aan de overheid om duidelijke kaders te stellen voor duurzame landbouw. Bijvoorbeeld via hogere prijzen op emissierechten voor CO2. De overheid hoeft dan niet met allerlei beperkende regels gericht op de bedrijfsvoering te komen, die de boer zijn vrijheid ontnemen. Het is mogelijk een duurzame landbouw te ontwikkelen waarin de boer goed kan gedijen.

Geen burgerberaden

In de uitwerking van zijn visie ziet Meino Smit geen rol weggelegd voor burgerraden. Een opvallende uitspraak, gezien de eerdere Tussenruimte waarin David van Reybrouck te gast was. Smit is bang dat de participatie van burgers teveel tijd zou kosten: we moeten de transitie nu maken om nog op tijd te zijn. Van Reybrouck zou echter andersom redeneren: als je nu burgers niet betrekt, heeft de transitie weinig kans van slagen. Als je hen daarentegen wel (mee) laat beslissen, komen ze vaak met opvallend vooruitstrevende plannen. Wellicht zouden Smit en Van Reybrouck hier samen nog eens over door kunnen praten. Een groep geïnteresseerden heeft zich bij Smit gemeld om met hem verder na te denken hoe zijn plannen in de praktijk te brengen.

Verder lezen

Zie ook het interview van Bas Mesters met Meino Smit in De Volkskrant, waar deze editie van De Tussenruimte een vervolg op was.