Een Somalische moslima kreeg te horen dat ze ‘een aap’ is. En studenten worden regelmatig gereduceerd tot ‘dat hoofddoekje’. De voorbeelden van discriminatie waar zorgprofessionals en -studenten mee geconfronteerd worden zijn niet mis.

Steun van collega’s is in dit soort gevallen van groot belang. Deze is er echter niet altijd. Er wordt bijvoorbeeld gezegd dat het onderdeel is van het ziektebeeld. Of collega’s luisteren wel, maar treden vervolgens niet op. Ook studenten zelf bagatelliseren het issue soms: “ik voel me niet echt beledigd of zo”.

Toch merk je aan alles dat het hen raakt. Ook Sameena in het artikel van RTL Nieuws: "Ik dacht eerst, ik kan het wel relativeren, maar het gaat toch onder je huid zitten. Vooral de onmacht. Omdat het maar niet ophoudt en je er niets aan kan doen. En uiteindelijk knap je."

Normen en waarden

Vooroordelen en discriminatie zijn echter niet het enige waar zorgprofessionals met een migratieachtergrond tegenaan lopen. We merken dat sommige studenten met een migratieachtergrond ook worstelen met het verrichten van zorgtaken die moeilijk te verenigingen zijn met de eigen – culturele of religieuze – normen en waarden.

Aan de ene kant geven studenten aan dat het helpen van mensen aansluit bij wat belangrijk is in hun cultuur en/of religie. Tegelijkertijd noemen ze werksituaties die ze lastig vinden. Dit betreft vooral de persoonlijke verzorging van mannen. Maar ook vraagstukken rondom palliatieve zorg en euthanasie.

Balanceren

Peter Hendriks, docent en onderzoeker bij de Hogeschool Utrecht, kwam dit ook tegen in zijn onderzoek naar de positie van jonge Turks-Nederlandse en Marokkaans-Nederlandse sociaal werkers. Hij beschrijft hoe het voor jonge tweedegeneratie-migrantendochters met een baan in het sociaal werk steeds balanceren is tussen hun geloof en persoonlijke waarden én het zijn van een goede – neutrale – professional. Hoe meer spanning er ervaren wordt tussen de verschillende werelden dan wel identiteiten, hoe lastiger het is om je beroep uit te oefenen.

Afkeer

Naast deze interne worsteling horen we van studenten met een migratieachtergrond ook dat ze vragen krijgen vanuit hun eigen omgeving over de keuze voor het werken in de zorg. Familieleden vinden het veelal een mooi beroep, maar vragen wel of dat wassen en douchen van mannen nou echt nodig is.

Cliënten die dezelfde culturele en/of religieuze achtergrond hebben zijn soms veel directer in hun afkeer. Zo kreeg een verpleegkundige met islamitische achtergrond van een cliënt, eveneens moslim, te horen dat zij volgens hun geloof dit werk niet mocht uitvoeren en dat zij hem al helemaal niet de les mocht lezen.

Petje af

Als zorgprofessional met een migratieachtergrond kun je dus in lastige situaties terechtkomen en moet je behoorlijk sterk in je schoenen staan. Je kunt voor aap worden uitgemaakt, of voor ongelovige. En soms moet je dingen doen waar je zelf misschien niet helemaal achter staat. Petje af voor degenen die voor de zorg kiezen.

De diversiteit van de Nederlandse samenleving en daarmee van zorgprofessionals neemt alleen maar toe. Wij merken ondertussen dat veel studenten erg zoekende zijn. Ze hebben behoefte aan echte steun, aan handvatten om het gesprek met cliënten en collega’s aan te gaan, aan intervisie, aan goede voorbeelden en rolmodellen. Laten we dit oppakken en aanpakken zodat iedereen zich op zijn/haar plek voelt in de zorg.

Dit artikel is geschreven samen met Marianne van Bochove, universitair docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en senior onderzoeker aan de Haagse Hogeschool.