Professionals in de zorg

Iedereen heeft of krijgt te maken met seksualiteit. Maar het is ook een privézaak en daardoor niet altijd even makkelijk bespreekbaar. De afgelopen jaren stond ik als hbo-docent social work voor de klas en deed ik onderzoek naar het bespreekbaar maken van seksualiteit in de jeugdzorg.

Seksuele ontwikkeling wordt beïnvloed door biologische, psychologische en sociaal-culturele aspecten. Hierdoor zijn lichamelijke, psychische en seksuele gezondheid nauw met elkaar verweven. Ook zorgprofessionals krijgen hierdoor vaak met seksualiteit te maken.

Onder zorgprofessionals is er vaak sprake van handelingsverlegenheid bij het bespreekbaar maken van seksualiteit en seksueel grensoverschrijdend gedrag

Toch hebben veel professionals er moeite mee seksualiteit en intimiteit bespreekbaar te maken. Dit werd duidelijk toen de Commissie-Samson (2012) onderzoek deed in de residentiele jeugdzorg, waar jongeren twee keer zo vaak in aanraking komen met seksueel grensoverschrijdend gedrag dan anderen. Zij concludeerden dat er onder professionals vaak sprake is van handelingsverlegenheid bij het bespreekbaar maken van seksualiteit en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat resulteert in wegkijken bij problematisch seksueel gedrag en problematiseren van normaal seksueel gedrag.

Dit komt meestal door onvoldoende kennis over seksuele ontwikkeling en een gebrek aan gespreksvaardigheden om het thema seksualiteit bespreekbaar te maken. Ook spelen schaamte, angst, onzekerheid en conflicterende eigen normen en waarden bij de professional zelf een belangrijke rol.

Werken aan weerbaarheid

Veel professionals handelen in eerste instantie vanuit hun eigen (soms beperkte) kennis en kader, waarin ook eigen positieve en negatieve ervaringen meespelen. Hoe zorgen we ervoor dat professionals weerbaarder worden als het om seksualiteit gaat? Dat ze hun eigen handelen kunnen onderbouwen en verantwoorden richting cliënten, ouders en collega’s?

Om hiervoor te zorgen is het van belang dat dit thema ook tijdens opleidingen zorg en welzijn aan bod komt. Zo wordt spreken over seksualiteit normaal, en worden toekomstige professionals zich bewust van de invloed van hun eigen normen en waarden op het professionele handelen. Maar in nog niet alle opleidingen is er ruimte voor het bespreken van seksualiteit. Werk aan de winkel dus.

De afgelopen twee jaar werkte ik als redacteur mee aan het handboek ‘Bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit’.

Dit boek, onder redactie van Mechtild Hoïng, Janine Janssen, Anne Boer en Malou Liebregts, geeft essentiële informatie en inzicht hoe professioneel om te gaan met beroepssituaties waarbij seksualiteit en intimiteit een rol spelen. Het boek gaat in op de seksuele ontwikkeling die mensen in hun verschillende levensfasen doorlopen en plaatst het begrip seksualiteit in een breed maatschappelijk kader. Er is veel aandacht voor een positieve grondhouding ten opzichte van seksualiteit en intimiteit en voor het vroegtijdig bespreekbaar maken van kwesties. Het boek schetst een breed beeld van seksualiteit en intimiteit rond diverse thema’s, en gaat daarbij in op het professioneel werken met verschillende doelgroepen zoals kwetsbare jongeren, zedendelinquenten, slachtoffers van seksueel misbruik, ouderen of mensen met een psychische aandoening.

Op donderdag 9 november 2017 vindt van 14.30 – 16.30 uur bij Avans Hogeschool, Onderwijsboulevard 215 in Den Bosch (zaal OC.006) de presentatie plaats van het boek ‘Bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit’. Ben je van plan om te komen? Dan kan hier, meld je aan vóór woensdag. Hiermee hopen we veel toekomstige professionals in zorg en welzijn een stuk weerbaarder te maken als het gaat om het bespreekbaar maken van seksualiteit.

#MeToo zorgt voor veel discussie. Wat het naar mijn idee in ieder geval laat zien, is dat er nog altijd te veel mensen zijn die te maken krijgen met seksueel ongewenst gedrag en hier te lang mee rondlopen. Laten we hier een einde aan maken door te beginnen seksualiteit meer bespreekbaar te maken.

Let’s talk about sex!