Niemand weet wanneer deze crisis voorbijtrekt en evenmin welke gevolgen dit heeft voor de toekomst. Word je zelf ziek? Raak je je baan misschien kwijt? In een NRC-column lezen we: ‘Zorgen over het virus of over de gevolgen daarvan voor het eigen werk en financiële situatie zullen voor extra stress zorgen. Dat is een extra belasting voor relaties die toch al niet goed liepen. Dat is riskant’. Want als je dan ook nog eens de hele dag tot elkaar veroordeeld bent, zorgt dat voor extra spanning. Zeker binnen die relaties en gezinnen waar al spanningen al hoog opliepen. 

Dus wat betekent deze situatie voor mensen waar thuis geen veilige haven is? Zo lezen we dat er grote zorgen zijn bij jeugdhulpverlening en de jeugdbescherming over kwetsbare kinderen met risicovolle thuissituaties. En dat de Kindertelefoon de afgelopen dagen 25% meer belletjes heeft gehad. Directeur Rolinde de Wilde zegt daarover: ‘Daar zitten veel vragen bij van kinderen die zich zorgen maken over besmetting met het coronavirus, maar er zijn ook hulpkreten van kinderen wier thuissituatie verslechtert.’ 

Minister Arie Slob heeft laten weten dat gemeenten samen met scholen, kinderopvang en Veilig Thuis en jeugdzorg ervoor moeten zorgen dat kinderen in een kwetsbare omgeving ergens anders les krijgen. Bijvoorbeeld in de bibliotheek of in een klaslokaal. Iva Bicanic, hoofd Landelijk Psychotraumacentrum & Centrum Seksueel Geweld in Utrecht, denkt dat deze maatregelen vooral fijn zijn voor kinderen die al in beeld zijn bij hulpverleners. ‘Als problemen thuis al bespreekbaar zijn, is de stap minder groot om je kind naar de opvang te brengen. Maar dat geldt niet voor gezinnen waar misbruik of mishandeling verhuld wordt. Bovendien zullen ouders die de stress nu niet aan kunnen zich wellicht schamen voor hun situatie en niet aan de bel trekken.’

Er zijn op de kindertelefoon ook hulpkreten van kinderen wier thuissituatie verslechtert

We bellen over deze situatie met Marleen van Eijndhoven en Janine Janssen. Marleen is bestuurder bij Moviera, een zorginstelling die hulp biedt aan slachtsoffers van huiselijk geweld. Janine is Lector Geweld in Afhankelijkheidsrelaties aan de Avans Hogeschool. Ook werkt ze als hoofd-onderzoek bij het Landelijk Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld en is ze bijzonder hoogleraar Rechtsantropologie aan de Open Universiteit. Wat zien zij om zich heen gebeuren?

Ernstige situatie

Marleen vertelt: ‘We maken ons vreselijk zorgen. Alle ingrediënten voor huiselijk geweld zijn op dit moment aanwezig. Normaal heb je meer ‘escapes’ naar buiten: naar school, naar werk, even langs bij vrienden of familie. Dat valt nu allemaal weg.’ Ook geeft ze aan dat er nu minder toezicht is; er zijn geen buitenstaanders die meekijken of signalen oppikken. ‘We kunnen nog niks zeggen over wat dit precies betekent voor de toename van huiselijk geweld. Dat is juist het lastige: wij zien ook niet wat er achter de voordeur gebeurt.’ 

Op afstand hulp bieden

Marleen geeft aan dat Moviera op dit moment met man en macht zorgt dat ze openblijven: ‘We zetten alles op alles om de roosters rond te krijgen, zodat we toch iedereen die nodig heeft kunnen opvangen, zowel telefonisch als door bedden beschikbaar te stellen. Cliënten kunnen nu WhatsApp bellen of Skypen met hun begeleiders. Zo houden we toezicht. Maar er mogen geen huisbezoeken plaatsvinden en ook omgangsregelingen bij de opvanglocaties zijn stopgezet. Dat geeft veel beperkingen.’ 

Anders dan een zomervakantie

Janine: ‘De stress die deze situatie met zich meebrengt is veel groter dan tijdens een zomervakantie. Dan heb je een ander soort stress. Dat heeft een tijdelijk karakter, en er is dan nog meer afleiding en bewegingsruimte. Je weet dan: we zijn twee weken bij elkaar, dan is het klaar. Nu ben je als gezin meer tot elkaar veroordeeld, meer geïsoleerd. We weten dat geweld goed gedijd in situaties waar weinig licht bij komt. Deze situatie heeft per definitie een angstige component. Want niemand heeft er ervaring mee en we weten niet hoe lang het duurt. En angst is nou eenmaal een slechte raadgever.’

Oproep: blijf communiceren

Marleen vraagt zich af of gezinnen waar de spanningen hoog oplopen aan de bel trekken. Daarom doet ze een oproep aan iedereen die thuis in een onveilige situatie zit om te blijven communiceren. ‘Blijf de contactmogelijkheden die er zijn gebruiken: bel of mail ons. Ook de kindertelefoon en alle Veilig Thuis locaties in Nederland doen er alles aan om open te blijven en hulp te bieden. Maar ook een oproep aan buren: houd je oren en ogen open voor iedereen in de buurt. Zorg voor elkaar!’ Ook Janine onderstreept het belang van contact houden: ‘Onderschat vooral niet wat dat ene belletje kan betekenen. Menselijk contact, ook al is het via de telefoon of sociale media, biedt lucht.’

Wil je meer weten over dit onderwerp? Luister dan de NPO 1 podcast ‘Wat als het in huis gevaarlijker is dan buiten?’

Heb je vermoedens van huiselijk geweld? Kijk naar de signalen waar je op kan letten, praat erover en vraag om hulp. In alle gevallen kun je via 0800-2000 terecht bij Veilig Thuis. De website http://www.ikvermoedhuiselijkgeweld.nl wordt aangevuld met informatie en specifieke tips rondom de Coronacrisis.