De complexe puzzel van de mechanismen achter complotdenken
Complotdenken is van alle tijden: denk maar aan heksen- en jodenvervolgingen, de satanic panic, en chemtrails. Complottheorieën passen zich aan als een evoluerend virus en verspreiden zich in tijden van onzekerheid, onvrede en angst. Op dit moment vormt complotdenken meer dan ooit een uitdaging, zeker voor de overheid. Hoe garandeer je als overheid een gevoel van veiligheid als complotten overal opduiken en achter al het handelen van de overheid iets gezocht wordt?
Daarom reflecteerden wij – onderzoekers Hans Moors en Linda de Veen – op het ontstaan en de verspreiding van complottheorieën én op wat we kunnen doen om te voorkomen dat het uit de hand loopt. In deze nieuwsbrief lees je onze belangrijkste bevindingen.
De cyclus van complottheorieën: paralellen tussen verleden en heden
Complotdenken is van alle tijden. Complotten evolueren en passen zich makkelijk aan. Bovendien verspreiden ze zich razendsnel. Welke mechanismen zorgen ervoor dat ‘complotten’ altijd terugkomen? In het eerste verhaal uit de serie trekt Hans Moors parallellen met het verleden. Wat blijkt: ook al evolueert het verhaal, de kernmechanismen blijven hetzelfde.
Lees het eerste deel over complotten
De rol van sociale media in de verspreiding van complottheorieën
Wie het heeft over complotdenken of complottheorieën, stuit al gauw op woorden als ‘echokamers’ en ‘filterbubbels’. Mensen zouden in een ‘konijnenhol’ belanden waarin ze hun eigen gelijk steeds weer bevestigd zien. En daardoor langzaam in steeds extremer gedachtegoed gaan geloven. Sociale media zouden hier een belangrijke rol in spelen.
Zo simpel blijkt het echter niet te zijn, zo legt Linda de Veen in het tweede verhaal uit de serie uit. De veronderstelling dat er sprake is van een afgesloten omgeving waarin dezelfde ideeën constant worden herhaald zonder interactie met tegengeluid, is maar deels waar.
Lees het tweede deel over complotten
Complotdenker en overheid verbinden: vermijd de cancelcultuur
Een toenemende en lastig te ontwijken stroom aan informatie, een steeds complexer wordende samenleving en een niet duidelijk communicerende overheid. Hoe ga je daar op een goede manier mee om zonder complotdenken in de hand te werken? Om complotdenken tegen te gaan, ligt bij de overheid een belangrijke taak om de onderliggende eenzaamheid en onzekerheid die veel mensen voelen, vooral niet te versterken. Hans Moors legt in het laatste verhaal uit de serie uit hoe: “Blijf in ieder geval het gesprek voeren.”
Lees het derde deel over complotten
EMMA en ANNE gaan samen verder als EMMA
Vanaf 1 januari 2024 zijn ANNE en EMMA samen onder de naam EMMA. Dat doen we met een kantoor in Den Haag én Zwolle.
EMMA streeft naar een duurzame en inclusieve samenleving waarin elke stem wordt gehoord. En we geloven in de kracht van samenwerking. Daarom gaan we actief in gesprek met overheidsinstanties en burgers om bruggen te bouwen en om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken.
En hoe kunnen we dat beter doen, dan door de krachten van onze twee kantoren te bundelen?
Lees hier meer over onze organisatie
Tot slot
Iedere maand versturen we een nieuwsbrief waarin we je meenemen in een ander maatschappelijk thema. Heb je nog vragen of opmerkingen? Stuur een mailtje naar redactie@emma.nl.
Vond je deze nieuwsbrief leuk en wil je ‘m tippen aan je vrienden of collega’s? Leuk! Je kan ‘m gewoon doorsturen.
Tot de volgende!
Hans Moors en Linda de Veen
