Waar de één staat te trappelen om zelf een steentje bij te dragen, ziet de ander het als een samenzwering van de groene maffia. Voor de volgende groep is het een ver-van-mijn-bed-show en sommigen wachten liever af tot dingen duidelijker worden. Dat vraagt om een diversiteit aan manieren om ‘het gesprek’ te voeren. Want iedere groep wil op een andere manier, tijd en locatie hun mening geven. Tijdens een inloopavond op het gemeentehuis loop je niet gelijk een jongere van 16 tegen het lijf, terwijl je toch graag wilt weten hoe de toekomstige generatie aankijkt tegen klimaatverandering. Hoe pak je dat aan?

 

1. Straatgesprekken

Veel mensen gaan niet zelf op zoek naar manieren om mee te praten over de energietransitie. Toch zullen zij – net als iedereen – de gevolgen van de energietransitie gaan merken.

Daarom gaat EMMA regelmatig de straat op om deze zogenoemde "unusual suspects" of "het stille midden" te spreken. De keuze voor locaties is daarbij essentieel. Kies bijvoorbeeld plekken waar veel jongeren komen, of wijken waar mensen met verschillende sociaaleconomische achtergronden wonen.

Straatgesprekken lenen zich niet voor diepte-interviews, dus simpele en heldere vragen zijn belangrijk. Dit maakt het tegelijkertijd lastiger om de inhoud in te duiken, of de vraag achter de vraag te ontdekken. Daarom moeten straatgesprekken altijd onderdeel zijn van een bredere methode. Tijdens inloopavonden, focusgroepen of een klankbordgroep kan dieper worden ingegaan op meningen die in straatgesprekken zijn opgehaald.

2. Klimaattop voor Jongeren

De protesten afgelopen jaar van de "klimaatspijbelaars" laten zien dat jongeren urgentie voelen om grotere stappen te zetten. Toch laten jongeren nauwelijks hun gezicht zien bij de talloze bijeenkomsten die over de energietransitie worden georganiseerd. Daarom besloten EMMA en de gemeente Roosendaal om naar jongeren zelf te komen: een klimaattop voor jongeren bij het Jan Tinbergen College.
 

Leerlingen lieten zien dat zij een duidelijke mening hebben over klimaatverandering en daar ook graag over mee denken.

Leerlingen werden aan de hand van stellingen uitgedaagd om in discussie te gaan met een aantal experts binnen de energietransitie. Ook gingen ze aan de slag met hun advies voor de gemeente: hoe moet de gemeente volgens hen omgaan met klimaatverandering?

De vertrouwde omgeving van de school zorgde voor een actieve, vrolijke en open sfeer. Er werd veel gelachen maar ook serieus gedebatteerd. Leerlingen lieten zien dat zij een duidelijke mening hebben over klimaatverandering en daar ook graag over mee denken. Ook had de gemeente concrete input in handen om mee te nemen in beleid voor de energietransitie.
 

 

3. Online Enquête

Uit leefstijlonderzoek weten we dat er een grote groep mensen is die het belangrijk en interessant vindt om mee te denken, maar daar niet veel tijd in kan steken. Denk bijvoorbeeld aan mensen die het belangrijk vinden dat het in de straat fijn en prettig wonen is, maar ook een drukke baan en een gezin hebben. Een online vragenlijst is dan een goed middel om in te zetten.

Door de vragenlijst op meerdere manieren te promoten vergroot je het aantal respondenten. Bijvoorbeeld door mensen rechtstreeks benaderen via een brief, in combinatie met promotie via de social media-kanalen van een gemeente. Vragenlijsten met visualisaties, bijvoorbeeld kaartmateriaal, zijn heel geschikt om gericht feedback ontvangen. Je ziet dat de uitkomsten helpen om bijvoorbeeld de discussies tijdens een inwonersbijeenkomst in breder perspectief te plaatsen.

Het nadeel van online vragenlijsten is dat het de realiteit vaak versimpelt en dus weinig ruimte biedt voor verdieping. Daarom vraagt een online vragenlijst altijd om een bredere aanpak waar inwonersavonden of focusgroepen onderdeel van zijn. Ook is het nuttig om landelijk onderzoek over eenzelfde onderwerp te gebruiken als referentiekader.

4. Energiesafari’s

Het is vaak lastig een voorstelling te maken van de veranderingen die de energietransitie met zich mee brengt. Dat maakt het gesprek over de opwek van duurzame energie moeilijk, want waar hebben we het nou precies over? Veel mensen hebben nog nooit een windmolen van dichtbij gezien hebben of weten niet hoeveel geluid een windmolen maakt.

Voor actief betrokken inwoners zijn energiesafari’s daarom een mooie manier om de daadwerkelijke impact van de opwek van duurzame energie te ervaren. Met elkaar naar een windmolenpark, een biomassacentrale of een zonneweide.

Je kunt tijdens een energiesafari weinig verbergen. Een windmolen liegt niet. Met een geluidsmeter kun je precies laten horen welk geluid van een windmolen binnen de norm valt en welk geluid erbuiten. Die eerlijkheid creëert vertrouwen en helpt bij het voeren van een open gesprek over wat mensen acceptabel vinden. Vindt men geluid bijvoorbeeld een belangrijke belemmering, slagschaduw, of eerder zicht in het algemeen? Bekijk hier de energiesafari die EMMA organiseerde in West-Brabant.

5. Focusgroepen

Wil je weten waarom specifieke groepen iets vinden? Of ben je benieuwd hoe verschillende groepen in een open discussie op elkaar reageren? Dan zijn focusgroepen een mooie methode. In kleine kring uitgebreid stil kunnen staan bij elkaars meningen en perspectieven. EMMA gebruikt deze methode bijvoorbeeld voor de gemeente Den Haag in het vormen van beleid rondom de milieuzone. 

Focusgroepen bieden een plek voor actief betrokken inwoners om hun zorgen te uiten en gehoord te worden. Het is daarom essentieel om een veilige omgeving te creëren waarin daadwerkelijk ruimte is voor deze zorgen. Ook is een snelle terugkoppeling belangrijk, zodat deelnemers zien waar hun input voor is gebruikt. We zien bijna altijd dat mensen na afloop een stukje gematigder de deur weer uit gaan.

6. Inloopavonden

De klassieke inloopavonden voor inwoners zijn vaak populair onder de oudere generaties die al op een manier betrokken zijn bij de energietransitie. Dat neemt niet weg dat het belangrijk is om ook deze groep te blijven spreken. Inloopavonden geven ruimte voor direct contact tussen gemeente en inwoners. Het is een moment om vragen te beantwoorden, twijfels of angsten weg te nemen en ideeën en wensen op te halen.

                 

Door het concreet te maken breng je de energietransitie dichterbij en kweek je begrip voor de opgave die verder gaat dan die ene wijk. Visualisaties en praatplaten zijn daarbij onmisbaar. Maak ook altijd duidelijk wat het doel is van de avond en wat er gebeurt er met de opbrengsten. Als bijvoorbeeld uiteindelijk de politiek nog een beslissing gaat maken, wees daar dan eerlijk over.

7. Klankbordgroep

Door actief betrokken inwoners onderdeel te maken van een klankbordgroep over de energietransitie, kunnen zij over de langere termijn meepraten. Het brengt inwoners die nauw betrokken zijn bij de leefomgeving van een bepaald gebied bij elkaar. Denk hierbij aan inwoners die bijvoorbeeld onderdeel van een dorps- of wijkraad of belangenorganisatie zijn.
 

Een klankbordgroep functioneert niet als vertegenwoordiger, maar als intermediair naar inwoners.

Dat wil niet zeggen dat een klankbordgroep ook representatief is voor de omgeving. Wel hebben ze een groter dan gemiddeld netwerk in hun eigen dorp of belangenorganisatie. Daardoor kunnen ze goed aangeven hoe er op bepaalde voorstellen gereageerd wordt. Zo kan een gemeente zorgen en wensen in kaart brengen en deze eventueel meenemen in plannen.

Ook is deze groep het vaak gewend om met de overheid te praten en beleidsdocumenten te lezen. Ze staan daardoor meer open voor de uitdagingen waar de overheid voor staat. Door het netwerk van de klankbordgroep kan dat leiden tot een groter begrip onder andere inwoners. De klankbordgroep functioneert dus niet zozeer als vertegenwoordiger, maar als intermediair naar inwoners.