Onderzoek naar de participatiewet 

Voor dit onderzoek hebben we 19 mensen geïnterviewd die aangewezen zijn op de Participatiewet. We spraken met hen over hun ervaringen met de gemeente, de verplichtingen vanuit de Participatiewet en de begeleiding naar werk. Op basis van deze interviews hebben we geanalyseerd hoeveel invloed deze mensen ervaren op hun eigen situatie binnen de Participatiewet. De bevindingen zijn vastgelegd in een rapportage met conclusies en aandachtspunten over de ervaren inspraak en invloed. Daarnaast hebben we vier portretten opgesteld van mensen die afhankelijk zijn van de Participatiewet.

Deze rapportage en portretten leverden waardevolle input voor het uiteindelijke onderzoeksrapport van de Nationale Ombudsman. Naast onze interviews heeft de Ombudsman gesprekken gevoerd met advies- en cliëntenraden, gemeenten en koepel-/belangenorganisaties.

Het onderzoek naar invloed in de Participatiewet vormt het tweede deel van een drieluik over de participatie en invloed van burgers in het sociaal domein. Het eerste deel was een onderzoek naar invloed binnen de wet maatschappelijke ondersteuning, waarvan het rapport ‘Burger in zicht!’ in april 2023 verscheen. Het derde deel richt zich op de invloed binnen de Jeugdwet, waarvoor EMMA interviews doet met ouders en verzorgers van kinderen die vrijwillige jeugdhulp ontvangen. De resultaten van dit onderzoek worden verwacht in het derde kwartaal van 2024.

Dit drieluik benadrukt de uitdagingen en kansen voor burgerparticipatie binnen verschillende sociale wetgevingen, met als doel het verbeteren van de inspraak en invloed van burgers in het sociaal domein.

Onvoldoende invloed op de situatie

In oktober 2023 verscheen het rapport ‘Inspraak mag geen vinkje zijn’ van de Nationale Ombudsman. Een van de conclusies is dat de meeste mensen die met de Participatiewet te maken hebben, onvoldoende invloed op hun eigen situatie ervaren. Dit geldt met name voor de begeleiding naar betaald werk door jobcoaches en het Werkbedrijf, omdat het banenaanbod vaak niet aansluit op de mogelijkheden en beperkingen van de mensen. Ook bij de verplichtingen vanuit de Participatiewet ervaren mensen weinig tot geen invloed; deze worden vaak als dwingend en bedreigend ervaren, wat leidt tot gevoelens van wantrouwen en ongemak.

EMMA heeft met dit project laten zien hoe belangrijk het is om de ervaringen en stemmen van burgers centraal te stellen in beleidsvorming. Met diepgaand onderzoek en persoonlijke interviews kunnen we een beter beeld geven van de realiteit van mensen die afhankelijk zijn van sociale voorzieningen, en zo bijdragen aan beter en inclusiever beleid.