Uit onderzoek van EMMA blijkt dat een diverse werkomgeving nog lang niet overal inclusief en gelijkwaardig is. In deze serie onderzoeken we hoe dit beter kan, door in gesprek te gaan met professionals die zelf tot minderheidsgroepen behoren en zich hard maken voor een inclusieve werkvloer. We vragen hen: wat is er nodig om diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid te bevorderen, op de werkvloer en in de samenleving als geheel?

Iedereen moet mee kunnen doen

Voor Maaike Siepman zijn toegankelijkheid en meedoen belangrijke thema’s. In haar werk als communicatieadviseur bij het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard houdt ze zich onder andere bezig met ‘duidelijke taal’. En dat is heel belangrijk, aangezien een hoogheemraadschap over onze dijken gaat. ‘Wij zorgen ervoor dat je droge voeten houdt.’

Maaike wil het liefst dat brieven die aan burgers worden gestuurd niet te technisch zijn. ‘Brieven met “voornemen bestuursrechtelijk handelen” als onderwerp. Dan denken mensen: “sorry?” Het ging erover dat mensen hun sloot niet goed hadden onderhouden. Maar waarom schrijven we dat dan niet gewoon? Er zijn in Nederland ongeveer 2,5 miljoen laaggeletterden. Dat is één op de zeven mensen. Het is goed dat daar meer aandacht voor komt, dat gaat ook over inclusie.’

Maaike wil eraan bijdragen dat iedereen kan meedoen. Daarom heeft ze zich aangemeld voor de werkgroep DIG (Diversiteit, Inclusie en Gelijkwaardigheid), die sinds kort bestaat binnen het hoogheemraadschap. In aanloop naar een bijeenkomst die de werkgroep organiseerde op Diversity Day kregen ze veel reacties van medewerkers. Ook van mensen – ja, vaak wat oudere, witte mannen – die zeiden: ‘Dat is toch helemaal niet nodig, er is toch niets aan de hand?’

Volgens Maaike zit daar vaak angst achter, angst dat er meer ‘hokjes’ of ‘aparte systemen’ zullen komen. ‘Maar dat is juist niét het doel, de bedoeling is verschillen omarmen. Met verschillende manieren van kijken kom je het verst.’

Van ‘een zielig hoopje’ naar ‘kijk eens wat ik kan’

De kracht van woord en beeld houdt Maaike al ruim vijftien jaar bezig. Tijdens haar masterstudie Media en Journalistiek onderzocht ze de beeldvorming van mensen met een handicap in Nederlandse vrouwentijdschriften. Het onderwerp raakt haar persoonlijk. Maaike is geboren met cerebrale parese (CP), een bewegingsstoornis veroorzaakt door een beschadiging aan de hersenen. Sinds 2006 is ze rolstoelgebruiker.

Voor haar scriptie onderzocht ze tijdschriften tussen de jaren 1970 en begin jaren 2000. Wat opviel? ‘In de oudste tijdschriften was het beeld vooral: een zielig menselijk hoopje, dat thuis of in een instelling was weggestopt, waar iemand anders dan over vertelde.’ Dat verbeterde gaandeweg: mensen met een handicap kwamen meer zelf aan het woord en de toon van de artikelen was positiever. Dat is volgens Maaike nu nog steeds zo. ‘Het blijft ook wel wat traditioneel, van: “ik ben een persoon met een handicap en joehoe, kijk eens wat ik kan”.’

De ideale situatie volgens Maaike is dat mensen met een handicap gewoon als onderdeel van de samenleving aan het woord komen, en niet in een hokje geplaatst worden. ‘Hoe mooi zou het zijn als een nieuwslezer van het NOS Journaal een rolstoelgebruiker zou zijn? Dat diegene dan niet door de studio loopt, maar rondrijdt met een rolstoel. Dan gaat het niet om het rolstoelgebruik, maar is het wel zichtbaar op een vanzelfsprekende manier.’

Maaike bij de ingang op haar werk

Restaurants met beperkingen

Als rolstoelgebruiker is Maaike het gewend om alert te zijn op haar omgeving. ‘Vroeger op stoeprandjes en leuningen bij trappen. Dat was toen ik nog liep. Nu is het uitgebreider: nu kijk ik of ik ergens met een rolstoel naar binnen kan.’

Vergeleken met veel andere landen vindt Maaike het in Nederland vaak minder goed geregeld. Het grootste obstakel: de openbare invalidetoiletten. ‘Ik ga graag in Rotterdam uit eten, maar ik denk dat negentig procent van de restaurants geen aangepast toilet heeft volgens de richtlijnen.’ Dat beperkt haar keuze.

Eerste medewerker in een rolstoel

Maaike werkt nu vijftien jaar bij het hoogheemraadschap. Ze was de eerste medewerker in een rolstoel en is dat nog steeds. Sommige aanpassingen werden direct gedaan, zoals het ombouwen van een opbergruimte tot invalidetoilet en de deuren automatisch maken. Andere veranderingen lieten langer op zich wachten, zoals het verlagen van een kassa in de kantine, zodat Maaike zelf haar lunch kan afrekenen. Toen ze overgingen op flexibele werkplekken, kaartte Maaike zelf aan dat dat voor haar niet praktisch is. Ze heeft nu een eigen, vaste plek. ‘Ze doen hun best, maar ze krijgen ook subsidies vanuit het UWV, dat moet ik er ook bij zeggen.’

Toen Maaike net aangenomen was, kreeg haar teammanager complimenten van verschillende mensen in de organisatie. Maaike: ‘Ik krijg daar wel de kriebels van, dat hij daar credits voor krijgt. Zo is hij zelf helemaal niet hoor, maar geluiden vanuit de organisatie van “oeh, hij heeft het aangedurfd”.’ Iemand in een rolstoel aannemen, blijft voor veel mensen bijzonder, geen vanzelfsprekendheid, zoals Maaike het graag zou zien.

Je bent jong en je wilt wat (maar geen vooroordelen)

Op haar werk is ze Maaike. Maar mensen die haar niet kennen, zien haar vaak vooral als een persoon in een rolstoel. Toen ze een woning wilde kopen, kreeg ze te maken met vooroordelen. Ze wilde als midden twintiger uit huis, maar kreeg een spervuur van vragen over zich heen van de gemeente bij de aanvraag voor een PGB (persoonsgebonden budget) om het huis aan te passen: ‘Waarom wil je verhuizen? Waarom zou je niet gaan huren? Dan krijg je huursubsidie. De huizenprijzen zijn erg hoog hoor. Waarom een tweede verdieping, gelijkvloers is toch handiger?’

Meestal gaat ze uit van de goede bedoelingen van mensen. ‘Maar dit ging te ver. Ik zei: “Mevrouw nu vind ik het wel genoeg, stuur me gewoon het aanvraagformulier”.’ Mensen denken bij een persoon in een rolstoel vaak direct dat diegene wel afhankelijk zal zijn van een uitkering. ‘Maar ik werk fulltime en heb een Master op zak.’

Veel ballen in de lucht

Naast haar baan werkt Maaike vier uur per week voor de adviesraad sociaal domein, in haar woonplaats Capelle aan den IJssel. Daar onderzoekt ze waar toegankelijkheid onder druk staat, door in gesprek te gaan met belangengroepen. Alles bij elkaar zijn het wel veel ballen om in de lucht te houden, zegt ze. Niet alleen haar fysieke beperking kost energie, ook het steeds alert zijn op de omgeving. En dan heb je ook nog allerlei regelwerk: contact met de rolstoelmonteur, naar de revalidatiearts, botoxinjecties in haar spieren, steunkousen laten aanmeten. ‘Een baan en je huishouden combineren, dat is al veel voor een gezond persoon, laat staan wat voor topsport het is voor mensen met een beperking.’

Meer dan alleen de rolstoel

Voor de toekomst hoopt ze dat er eerder wordt nagedacht over de toegankelijkheid van openbare gebouwen. Dat als er iets nieuws gebouwd wordt, er verplicht een invalidetoilet in komt. En dat er meer wordt gekeken naar de mogelijkheden, in plaats van dat er redenen bedacht worden waarom iets niet kan. ‘“Het gebouw is te oud, het is een monument, het is te klein”, hoor je dan. We hebben in Nederland altijd wel een reden om het niet te hoeven doen.’

En voor haarzelf? Ze hoopt dat mensen haar waarderen om wie ze is. ‘Ik ben Maaike, ik ben niet rolstoelgebruiker Maaike. En natuurlijk, dat is een onderdeel van wie ik ben, maar ik ben niet alleen de rolstoel.’

Maaike Siepman is communicatieadviseur bij het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Daarnaast is ze lid van de adviesraad sociaal domein in haar woonplaats Capelle aan den IJssel. In haar vrije tijd gaat ze graag de stad in, voor een etentje of een concert. Maaike is geboren met cerebrale parese (CP) en maakt sinds 2006 gebruik van een rolstoel.