Schrijver Arjen van Veelen heeft de afgelopen jaren eindeloos gewandeld door alle Rotterdamse wijken. Tijdens zijn wandelingen ontdekte hij hoe efficiëntie de boventoon voert, maar hoe Rotterdam – en eigenlijk de hele wereld – soms ook wat inefficiëntie zou kunnen gebruiken. In zijn boek Rotterdam, uitgegeven door De Correspondent,  probeert hij de betonnen stad een gezicht te geven. 

In EMMA’s nieuwe podcastreeks Onder de rook vertelt Arjen de verhalen die hij gevonden heeft op de hoeken van de straten. Redacteur Sabien Brehler wandelt met hem door Rotterdam. De route leidt hen in drie afleveringen via de oude haven, daar waar de stad ooit ontstond, over de Willemsbrug naar de Tweebosbuurt. Een volkswijk die ten onrechte is gesloopt. Nu is het een kale vlakte met bergen bakstenen die ooit huizen waren.  

Wat is de geschiedenis van deze stad? Hoe wordt de stad bestuurd? En hoe kan het dat een hele wijk zomaar is weggevaagd?  

Je hoort het in Onder de rook: Rotterdam. 

Mooi en lelijk tegelijk 

De eerste aflevering van de podcast gaat over thuis-zijn in Rotterdam en gentrificatie. Arjen van Veelen vertelt, met de herrie van de stad op de achtergrond, waarom Rotterdam zijn stad is. Door de Instagram-waardigheid van de hoge gebouwen en de bruisende binnenstad bijvoorbeeld. Maar er zijn ook dingen die schuren: de stad wordt steeds meer van de elite. Zo heeft Rotterdam een wet waarmee de stad kan bepalen dat je niet in een bepaalde wijk mag wonen, omdat je geen diploma hebt voor hoger onderwijs. Pijnlijk, vindt Arjen, omdat Rotterdam van oudsher een stad was waar mensen met een kleine beurs terecht konden. Terwijl Arjen en Sabien vanaf de oude haven richting de Willemsbrug wandelen, bespreken ze de waarde van chaos en omsamenhangendheid.

Beluister de aflevering onder de rook #1: van oud naar nieuw

Rennen, springen, vliegen, vallen, opstaan en weer door 

In de tweede aflevering gaat het over de spanning tussen de stad als computermodel en de stad als plek waar mensen wonen. Hoe maak je beleid vanuit die hoge torens voor al die mensen die niet in hokjes passen? In deze aflevering steekt Sabien met Arjen de Maas over. Ze komen onderweg allerlei werkzaamheden tegen. En dat roept irritaties op in het verkeer, merken Arjen en Sabien als ze bijna worden aangereden door een fietser. Hoe ga je ermee om als je als inwoner in een stad leeft die altijd maar wilt groeien en altijd haast heeft? Het idee dat een stad steeds moet groeien en zo efficiënt mogelijk ingericht moet worden, geeft weinig ruimte om oog te hebben voor een ander. Arjen denkt dat het zeker mogelijk is om ook zonder ‘computerdenken’ onze levens zo efficiënt mogelijk in te richten. Rotterdam zou best wat inefficiëntie kunnen gebruiken.

Beluister de aflevering onder de rook #2: vierkant beleid en ronde mensen

Thuis zit niet alleen in baksteen

In de derde en laatste aflevering lopen Sabien en Arjen naar de Tweebosbuurt, een volkswijk die ten onrechte is gesloopt en waar niet naar de stem van de bewoners is geluisterd. Door de hoge hekken zien ze alleen nog maar een hoopje bakstenen waar ooit mensen woonden. Voor Arjen is het duidelijk hoe dit heeft kunnen gebeuren. Beleidsmakers in die hoge gebouwen van de mooie skyline van Rotterdam hebben beslissingen genomen over levens van mensen zonder met ze te praten.

Dat kan anders, denkt Arjen. Je kunt de wereld namelijk niet van bovenaf besturen. Mensen zijn niet alleen door computermodellen te begrijpen. Kom uit je bubbel en praat met anderen. Dat advies geldt niet alleen voor beleidsmakers, maar voor iedereen in de stad. Dat is de essentie van thuis-zijn.

Beluister de aflevering onder de rook #3: waar hoopjes bakstenen ooit huizen waren 

Arjen van Veelen schrijft voor de Correspondent en heeft meerdere boeken op zijn naam staan. Rotterdam is zijn nieuwste boek.