We gaan het vandaag hebben over de meent.
In het Engels, en ook hier vandaag, the commons geheten,
Tegenwoordig is Engels tenslotte de wetenschappelijke voertaal.
Zodat de universiteiten toch maar vooral
veel buitenlandse studenten aan kunnen trekken.
Hun verdienmodel, niks meent. 

Als ik me voor deze bijeenkomst op de meent stort,
kom ik totaal onverwacht in Nijmegen uit.
Een gemeente in Gelderland.
GeMeente, ja, dat hoort u goed.
Ik beland overigens alleen virtueel in Nijmegen.
Maar omdat ik er heb gewoond,
kan ik me de Heyendaalseweg voorstellen.

Aan die weg staat nu een gebouw,
in de kleuren wit en licht blauw  
dat er destijds nog niet was.
Het heeft een collegezaal,
Een studielandschap.
Wie verzint zo’n naam?
Er zijn labs, projectgroepruimtes,
Er is een lounge, een Theater C, een café C.

Wat dit in hemelsnaam met de meent te maken heeft?

De naam van dit gebouw heeft daar alles mee te maken,
Het heet het Elinor Ostromgebouw.

Elinor Ostrom was een Amerikaanse
die in 2009 als eerste vrouw
de Nobelprijs voor de Economische Wetenschappen won.
Inderdaad,
toen pas was er een eerste vrouwelijke winnaar op dit vakgebied.

Met haar onderzoek bewees Ostrom
dat de tragedie van de meent,
voor de wetenschappers onder ons
the tragedy of the commons,
geen wet van Meden en Perzen is.
Die tragedie,
in 1833 door William Forster Lloyd beschreven,
behelst in het kort dat
als ik als boerin op gemeenschappelijke weidegrond
ga streven naar zoveel mogelijk winst  
door extra koeien te laten grazen -
dit nadelig kan zijn voor het geheel.
Omdat de weidegrond uitgeput kan raken.

Ik denk dan: natuurlijk wordt de meent een tragedie
als je je daarop als kapitalist gaat gedragen.
Of bedoelde Lloyd dat die kapitalist in ieder mens schuilt?

Maar misschien komen we er later achter
dat ook the tragedy of capitalism
geen wet van Meden en Perzen is.
Nu zien we echter de nadelen van het najagen
van maximale winst en eigenbelang
levensgroot op ons afkomen.
Eveneens door uitputting.
Juist op terreinen die,
ook zonder dat we ze formeel een meent noemen,
dat wel degelijk zijn:
de aarde, de lucht en het klimaat
Met als gevolg klimaatverandering, oorlogen, vluchtelingenstromen.

Ik zal hier niet onwetenschappelijk gaan beweren
dat de geschiedenis zich herhaalt.
Maar dat we kunnen leren van het verleden,
dat denk ik wel.
En gezien de staat van het kapitalisme
is het niet vreemd dat we teruggrijpen naar een recept uit het verleden.
De meent dus.

Maar als je er van wilt leren,
moet je niet in oude fouten vervallen.
En daar kan Elinor Ostrom ons bij helpen.
Al moest ik wel even diep zuchten
toen ik haar acht design-principles las.
Die bewoording is niet van mij, overigens.

Ga er maar aanstaan.
Het is alsof je een compleet nieuwe maatschappij
moet gaan oprichten.
Maar daardoor bent u nu wél gewaarschuwd
En valt het hopelijk mee.
Hier komen ze.

1. Er zijn duidelijke definities nodig, wat is een meent, wie zijn haar bezitters
2. De meent moet aangepast zijn aan lokale gesteldheden, oftewel wat voor een weidegebied geldt, hoeft niet te gelden voor een gemeenschappelijk cultuurgebouw.
3. De besluitvorming is in handen van de bezitters
4. Toezicht wordt gedaan door de bezitters of in opdracht van hen
5. Er zijn strafmaatregelen tegen misbruik
6. Er is goedkope en laagdrempelige arbitrage nodig bij geschillen
7. Hogere autoriteiten moeten het zelfbeheer door de gemeenschap erkennen.
8. Voor grootschalige commons moet er een gelaagd systeem zijn met lokale groepen.

Ik waarschuwde al.
Makkelijker wordt het niet,
maar leuker misschien wel.