Eenmaal in het gevang raken delinquenten (verder) in de schulden, bijvoorbeeld, of verliezen ze hun werk. En natuurlijk, het plegen van delicten valt niet goed te praten. Maar als het middel de kwaal verergert in plaats van wegneemt… En als je bedenkt dat het percentage mensen met een verstandelijke beperking twee-maal zo hoog is onder delinquenten als in de rest van de bevolking. Mensen voor wie de samenleving ingewikkeld is en de verleidingen van het ‘snelle geld’ of het met geweld oplossen van conflicten groot zijn. Zeker als je net weer buiten staat en zo’n beetje alles wat je dierbaar was bent kwijtgeraakt.

Bijna de helft (47%) van de ex-gedetineerden recidiveert binnen twee jaar

Om recidive te verminderen wordt daarom getracht de zogenoemde detentieschade zoveel mogelijk beperkt te houden. Dat kan door verlies van woning, werk, inkomen en zorg zoveel mogelijk te voorkomen. Of door dit verlies na de detentie te repareren. Uiteraard werkt voorkomen beter dan genezen, maar daarvoor moeten soms zeer complexe en ook kostbare samenwerkingsrelaties worden opgezet van partijen die met elkaar de leefgebieden van de gedetineerde moeten bewaken. Denk aan woningcorporaties voor de woning, de gemeente voor werk of een uitkering, hulp- en zorgverlenende instanties voor de schulden, de verslaving, de sociaal-psychologische of psychiatrische problematiek. Want daar is bij delinquenten nu eenmaal vaak sprake van.

Laat de laatste maanden cel maar zitten

Er wordt wel gezegd dat je de mate van beschaving van een land kunt aflezen aan diens strafklimaat. Rechters houden bij hun strafbepaling naast de wet namelijk ook rekening met wat zij denken dat de samenleving (in al zijn facetten) van hen verwacht. En stel nu eens dat wij zo beschaafd zouden zijn dat we zeggen: laat die twee (of drie) maanden (of weken) cel maar zitten. Geef de veroordeelde een voorwaardelijke gevangenisstraf met bijzondere voorwaarden om hem te leren zijn gedrag aan te passen, controleer dat met een enkelband en geef hem de benodigde zorg. Dit gebeurt natuurlijk al wel – het percentage (geheel of gedeeltelijk) voorwaardelijk opgelegde sancties is de afgelopen tien jaar opgelopen van 22% naar 31% – maar het zou flink kunnen lonen als dat een onsje meer zou mogen zijn.