Bij criminelen denken we vaak aan mannen. Betekent dat dat vrouwen niet crimineel zijn? Aanstaande maandag wijdt EMMA's Hans Moors hierover uit bij een programma in De Balie. Hieronder vast een voorproefje. Wat Hans verwacht? Dat de wereld er in ieder geval heel anders uit gaat zien als er steeds meer vrouwen in de criminaliteit gaan. 

Waarom denken mensen bij criminaliteit altijd aan mannen? Oké, die zijn oververtegenwoordigd in veel statistieken. Mannelijke criminelen spelen in veel criminologisch onderzoek als vanzelf de hoofdrol (en de onderzoeker bepaalt wat de hoofdrol is). True crime gaat vrijwel altijd over mannen en hun kennelijke voorkeur voor langbenig en blond (en wordt hoofdzakelijk gelezen door mannen). Ook historische studies over criminaliteit – in ons land een veel te klein genre – hebben weinig aan herstory gedaan. Of om het punt te maken aan de hand van onze mondiale kennispartner Wikipedia: de categorie ‘20th century Dutch criminals’ telt hoopvol op tot 36 mannen. Die van de eeuw erop alvast tot 24 boeven: één ervan is vrouw, de Iraans-Nederlandse cocaïnesmokkelaar Zahra Bahrami, die in 2011 in Iran voor dat vergrijp is geëxecuteerd.

True crime gaat vrijwel altijd over mannen en hun kennelijke voorkeur voor langbenig en blond

Als je betrouwbare tellingen zou kunnen maken van ‘criminelen’ – een exercitie die nog niet meevalt, omdat het een normatief begrip is waar we van tijd tot tijd een wat andere betekenis aan geven – dan zou natuurlijk kunnen blijken dat vrouwen minder crimineel zijn. Maar hoe plausibel is dat eigenlijk als je kijkt naar de drivers van crimineel gedrag? Je hebt het dan bijvoorbeeld over middelengebruik, bepaalde opvliegende en narcistische karaktereigenschappen, zucht naar geld – vrouwen niet per se ongewoon. Of over de effectiviteit van handhaving en vervolging, nieuwe mogelijkheden in de markt om illegaal geld te vergaren. Maar misschien zijn vrouwen juist wel extra goed in buiten beeld blijven bij politie en justitie, of vervullen ze specifieke rollen in bepaalde markten waar politie en justitie (nog) geen greep op hebben.

Kortom, is het wel zo evident dat vrouwen minder crimineel zijn dan mannen? Tijdens een debatavond in De Balie leggen we ingewikkelde discussies over definities, registratie-artefacten en essentially contested concepts terzijde. Vanuit praktijk en onderzoek proberen we een beeld te schetsen van vrouwelijke criminelen en wat ze doen. In de zware misdaad, in criminele familienetwerken en clans. Zijn ze terug van nooit weggeweest, de criminele vrouwen? En stel dat vrouwen almaar meer zichtbaar worden op sleutelposities in de zware misdaad, wat staat ons dan te wachten…?

Benieuwd geworden? Kijk hier de uitzending van De Balie op maandag 16 november terug.