Nieuwe canon brengt geschiedenis tot leven
Er is ‘niets mis’ met de nieuwe canon van Nederland. Of hij is ‘armzalig over roze geschiedenis’. Hij is bedoeld om ‘witte mannen te schrappen’, of om ‘aandacht te geven aan onze gedeelde geschiedenis’. Zomaar wat fragmenten uit krantenkoppen deze week, naar aanleiding van de herziening van de canon die maandag 22 juni werd gepresenteerd. Daarmee doet de canon in ieder geval één ding goed: de geschiedenis bruist weer eventjes net zo heftig als het heden.
De canon, met 50 ‘vensters’ van de Nederlandse geschiedenis, is niet bedacht om de boel op scherp te zetten. Hij heeft in de eerste plaats een educatief doel, om de geschiedeniskennis van scholieren op te krikken. Maar zoals ook voorzitter James Kennedy van de canoncommissie toegeeft, zou het naïef zijn te geloven dat dat het enige is dat een canon doet. De keuze voor vensters en teksten daarbij is ideologisch van aard. Dat blijkt ook uit de discussie die is ontstaan.
Ethische revolutie of linkse indoctrinatie
Een flink deel van de reacties hadden we ook van tevoren wel kunnen voorspellen. Al een jaar geleden was duidelijk dat de herziening voor een belangrijk deel zou gaan over ‘schaduwzijden’ van de Nederlandse geschiedenis en het beperkte aandeel van vrouwen in de canon. Dat zijn onderwerpen die bij veel mensen al van nature ofwel enthousiasme, ofwel een allergische reactie oproepen.
De consensus lijkt te zijn dat zowel schaduwzijden als vrouwen meer ruimte hebben gekregen. Dus zijn sommigen blij met dit nieuwe onderdeel van een ‘ethische revolutie’. Lucelle Deneer-Comvalius zei in de aflevering van de Tussenruimte over de canon dat ze positief verrast was. Ze zei zelfs een tikkeltje emotioneel te worden door de toevoeging van anti-kolonialistische schrijver en verzetsstrijder Anton de Kom.
Anderen vinden de nieuwe canon absoluut geen verbetering, met als dieptepunt het verdwijnen van het venster van Willem Drees. Journalist Joost Niemöller concludeert (met gevoel voor drama) dat zijn boeken over Drees meteen op de zwarte lijst zijn gezet. Hij is niet de enige, er wordt ook aan gerefereerd dat de herziening links ingestoken is en zelfs een voorbeeld zou zijn van linkse indoctrinatie.
Regionale trots
De Nederlander bestaat, zo zei James Kennedy tijdens de Tussenruimte. Maar de Brabander, Limburger en Dordtenaar ook. Die laten duidelijk van zich horen in de discussie over de canon. Limburg heeft er weliswaar een venster bij (‘kolen en gas’), maar komt er nog steeds maar bekaaid vanaf. Dordrecht is al helemaal terzijde geschoven. Aan de andere kant zijn Giessendammers blij dat ‘hun’ Trijntje eindelijk de plek mag innemen die ze verdient en zijn Brabanders vereerd met de toevoeging van Jheronimus Bos en Maria van Bourgondië.
Meer besef van de geschiedenis
Ik weet dat de canon vooral bedoeld is voor leerlingen, maar wat mij betreft heeft de herziening in de eerste week al een belangrijk doel bereikt: we hebben het ineens veel meer over onze geschiedenis. Ik moet zelf toegeven dat ik hiervoor weinig tot niets wist van Anton de Kom, maar ben blij dat dat nu veranderd is. Regionale media laten zien dat de canon ook mensen laat nadenken over wat ‘hun’ geschiedenis (en dus hun identiteit) nu eigenlijk is.
En het blijft natuurlijk jammer dat het onpraktisch is om 200 vensters op te nemen in de canon, waardoor een gigant als Willem Drees het onderspit moet delven. Maar betekent dit dat niemand meer weet wie hij is? Onderstaande grafiek laat zien hoe vaak Willem Drees het afgelopen jaar per maand genoemd werd op sociale media. Ik weet inmiddels in ieder geval meer af van Willem Drees dan ik deed toen hij nog in de canon stond.
