In gesprek over klimaatrechtvaardigheid: vier handvatten
Hoofdafbeelding

Als het over klimaatbeleid gaat, is de betaalbaarheid van maatregelen een groot onderwerp. Wat is eerlijk, en rechtvaardig? Dat willen inwoners en overheden weten. Wij begeleiden die gesprekken elke dag in ons werk, en gebruiken daarvoor onder andere kennis uit (toegepast) wetenschappelijk onderzoek. EMMA’s Jonneke Stans, expert op het gebied van klimaat en energie, neemt je mee in de wetenschappelijke principes achter klimaatrechtvaardigheid, zoals de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) die heeft beschreven.
Het veranderende klimaat en klimaatbeleid gaan gepaard met hoge kosten. Als deze kosten niet op een rechtvaardige manier worden verdeeld, komt het draagvlak voor klimaatbeleid onder druk te staan. Daarom doet de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in dit rapport over klimaatrechtvaardigheid aanbevelingen voor een eerlijke verdeling van klimaatkosten. In alle opdrachten gebruikt EMMA principes uit de wetenschap, zoals deze, om het gesprek met de samenleving hierover te voeren.
Het grootste nut
Je kunt op allerlei manieren naar betaalbaarheid van klimaat(beleid) kijken. Als eerste wordt ‘het grootste nut’ genoemd. Jonneke: “Hiermee wordt bedoeld dat we ons geld inzetten op dat wat het grootste nut heeft, welke maatregelen het meeste bijdragen aan een leefbare samenleving over twintig, dertig jaar?”
Individuele rechten en vrijheden
Daarnaast wordt gezegd dat we kunnen kijken naar individuele rechten en vrijheden. “Als je gewend bent om iets op een bepaalde manier te doen, of op een bepaalde plek te wonen, wordt er rekening gehouden met bestaande afspraken en eigen verantwoordelijkheden”, aldus Jonneke.
Solidariteit en draagkracht
Hoe je er ook naar kunt kijken, is vanuit solidariteit en draagkracht. “Dat wordt ook wel ‘de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten’ genoemd”, legt Jonneke uit. “Daarmee zorgen we dat mensen die het niet kunnen betalen wel meeprofiteren van alle maatregelen die genomen worden.”
Bijdrage en profijt
De vierde en laatste manier waarop je er naar zou kunnen kijken, is de grootste vervuiler betaalt. Jonneke: “Of dat als jij als consument veel vliegreizen maakt je ook meer betaalt voor die tickets, omdat vliegen vrij vervuilend is.”
Het gesprek voeren
Als het over klimaat en energie gaat, klinkt het al snel vrij technisch. Daarom kunnen wij ons voorstellen dat je je afvraagt hoe je hier het gesprek over voert. EMMA bijvoorbeeld op straat in gesprek met inwoners van West-Brabant over hun woonomgeving. Er staat namelijk veel te veranderen door de energietransitie. Hoe zien zij dat het liefst voor zich?
Jonneke: “Je kunt in iedere situatie weer een andere afweging maken, en dat maakt het gesprek hierover ook zo interessant. Je kunt met elkaar die belangenafweging maken, in de wetenschap dat het natuurlijk altijd de politiek is die de keuzes maakt.”
Bij klimaatbeleid gaat het vooral ook over hoe je het als mensen samen kunt doen, en dat is waar wij als EMMA voor staan. “Wij zetten de samenleving centraal in al onze opdrachten en gebruiken daar principes uit de wetenschap voor om dat gesprek meer diepgang te geven”, aldus Jonneke.