‘Aandacht als hulpmiddel tegen eenzaamheid’

Zijn oude mensen per definitie eenzaam? Welnee, noteert de NRC-redacteur Jannetje Koelewijn uit de mond van een aantal oude mensen in Oostmarsum op. Het slot van een drieluik over het thema Eenzaamheid brengt een aantal tachtigers aan het woord die nog zelfstandig wonen, maar zich (op één na) niet eenzaam voelen. De meesten van hen zijn vroeger heel actief geweest, maar nu trekken ze zich langzaam terug in hun eigen huis en hebben, zo lijkt het, weinig behoeften meer aan activiteiten. Wandelen vinden ze af en toe leuk. Als het maar niet te lang duurt en ze snel weer terug zijn in hun eigen vertrouwde omgeving. Maar komt dat ook niet doordat ze juist altijd alleen zijn, hun eigen dingen doen en nauwelijks nog onder de mensen komen? En is dat niet iets wat iedereen kan overkomen? Als je nergens meer komt of steeds minder actief wordt, je ook langzamerhand steeds minder zin krijgt om iets te ondernemen? Dat gecombineerd met het feit dat mensen steeds minder tijd hebben om iets voor jou of met jou te doen?

Bezuiniging

Is mijn vader eenzaam? Ik denk het wel, al zal hij dat zelf nooit zeggen. Hij praat graag en lang met mensen, maar het personeel in het verzorgingstehuis heeft bijna nooit tijd. De verpleegkundige van zijn afdeling moet vaak ook bij de zwaardere groep patiënten inspringen en blijft soms lang van de afdeling weg. Dan zit mijn vader alleen in zijn kamer of woonunit die eigenlijk ooit gebouwd is om in het wooncentrum de huiselijke sfeer te behouden. De activiteitenbegeleidster is wegbezuinigd, de buddy met wie hij uren kon praten ook. En de vijf vrouwen met wie hij deze woonunit deelt, kunnen of willen liever niet praten. Ze komen wel eten, maar trekken zich net als de mensen uit het verhaal in NRC langzamerhand in hun eigen wereld – lees: kamer - terug. Ze doen steeds minder en zijn weinig te porren voor de uitjes die er nog wel zijn: af en toe naar de veiling of het strand (overigens samen met de mensen van de afdeling Dementie). Daarom zit mijn vader graag heel lang buiten op het terras, hopende dat hij op de galerij of de straat beneden nog een bekende tegenkomt. Dan zwaait hij enthousiast en vertelt hij mij later wie hij allemaal heeft gezien. Als het even kan, neem ik hem mee naar “buiten”. Om even bij de plaatselijke patatboer een ijsje te halen, ergens een wijntje te drinken en bij te praten over mijn werk. Dan bloeit hij weer helemaal op en zie ik weer iets van vroeger terug. Dat is genieten, voor hem en voor mij.

Mantelzorg

Mijn zus kookt als mantelzorger wel eens voor de woonunit van mijn vader. Ze zorgt dat alle mensen pas 18.00 uur aan tafel eten (in plaats van het gebruikelijke 17.00 uur) en voor en na die tijd iets samendoen, samen praten of een spelletje doen. Ook is de tafel dan extra gezellig gedekt. Opvallend is dat de dames die anders niets willen, langzamerhand actief meepraten en bovendien later naar bed gaan: soms pas om 20.30 uur in plaats van het veel gebruikelijke 19.00 uur. Aandacht helpt activeren, zo lijkt het, al is het wel een kwestie van de lange adem, want met één keer ben je er niet.

Hulpmiddel

Misschien is dat ook wel het hulpmiddel tegen eenzaamheid of vormen van verborgen eenzaamheid onder oude mensen; aandacht blijven schenken aan een groep die dat misschien in eerste instantie zegt niet te willen of niet te zijn. Zich weer gehoord of gezien voelen en warmte creëren, net als vroeger. Ieder op zijn of haar eigen manier.

Week tegen Eenzaamheid

EMMA houdt tijdens de Week tegen eenzaamheid op maandag 26, dinsdag 27, woensdag 28 en donderdag 29 september een koffie-inloop. U bent dan tussen 10.00 en 11.00 uur van harte welkom voor een kopje koffie of thee en iets lekkers. Aansluitend houden we op 29 september een expertmeeting over het onderwerp, waar we nader ingaan op hoe je op lokaal en nationaal niveau eenzaamheid kunt voorkomen.