Bij EMMA | KernstadNL I | 28 juni 2016

Hoe dichten we het gat tussen micro en macro? Dat was de kernvraag van het eerste Kernstad-inspiratielab, tevens het eerste Bij EMMA-programma. Centraal stond de nog stroef verlopende energietransitie. Op microniveau veel kleine burgerinitiatieven om met behulp van zon en wind over te gaan op duurzame energie. Op macroniveau grote windprojecten, vaak te ‘top down’ ingezet, die daardoor stuiten op weerstand van bewoners in de regio. Alles bij elkaar levert dat momenteel nog maar 6 procent duurzaam geproduceerde energie op. Vraag: helpt het dan om eens anders naar Nederland te kijken?

Vijftig deelnemers – een gemêleerd gezelschap van beleidsmakers, energieproducenten, adviseurs, architecten, ondernemers en onderzoekers – zetten op dinsdag 28 juni de ‘Kernstad’-bril op. Kernstad. Aan de ene kant nog een idee, een visie. Aan de andere kant allang werkelijkheid.  Dat zit zo: op 1/5 van Nederland woont en werkt meer dan de helft van alle Nederlanders. En die trend van verstedelijking van het gebied tussen Amsterdam, Utrecht, Eindhoven en Rotterdam, zet door. Het omliggende buitengebied - 4/5 van Nederland raakt steeds leger. Maak je ’s nachts vanuit de lucht een foto van ons land, dan is dat duidelijk te zien. Veel licht in Kernstad, veel minder daaromheen.

Echter, die werkelijkheid wordt niet als zodanig beleefd, vertelden de initiatiefnemers van deze middag: Ton Baetens (EMMA), bestuurskundige en historicus, en Remko Veenstra (Urban Opportunities) planoloog en stedenbouwkundige. Beleidsmakers en burgers,stelden ze, denken nog te klein, te lokaal.

We moeten groter denken en doen. Maar de praktijk is weerbarstig

Problematisch? Zonde? Ja, vonden de aanwezigen. Want zo, zei bijvoorbeeld Harry van Huut van REOS (Ruimtelijk-Economische Ontwikkelstrategie) benutten we ons volle potentieel niet. En dat is hard nodig in het mondiale spectrum, waarin economische vooruitgang steeds meer wordt bepaald door stedelijke agglomeraties. Juist daar ontstaat de innovatie en ontstaan schaalvoordelen. We hebben Kernstad dus hard nodig. Alleen, tussen de oren van de gemiddelde Nederlander leeft Kernstad niet, merkte communicatiewetenschapper Annette Klarenbeek op.    

Vertaald naar de energietransitie zie je hetzelfde beeld. We moeten groter denken en doen. Maar de praktijk is weerbarstig. Meindert Smallenbroek, directeur Energie en Omgeving bij EZ, praat zich de blaren op de tong om in de regio draagvlak te creëren voor grote duurzame energieprojecten. Geen sinecure. Burgers en lokale bestuurders zijn moeilijk mee te krijgen als ze vinden dat hun belangen niet duidelijk worden gediend. Draagvlak kun je niet kopen, vatte Jacob Froling van Arcadis de situatie bondig samen. 

De oplossing, aldus Siward Zomer, voortrekker van de Nederlandse energiecoöperaties, is burgers veel meer de ruimte geven om zelf hun energie te produceren. Net zoals we voedselboeren hebben, moet het normaal worden dat we energieboeren hebben. Net zoals we met waterschappen ons polderland hebben vormgegeven, kunnen we met energieschappen onze eigen energie produceren. Gebruik dat dna van de Nederlander om gezamenlijk op de vierkante meter een goed, duurzaam leven bij elkaar te polderen. 
Geef energiecoöperaties gelijke kansen in de markt. Democratiseer aldus de energieproductie en je hebt het draagvlak dat je zoekt om de energietransitie goed op gang te brengen, stelde Zomer.

Bedrijfsleven, overheid en burgers moeten de handen ineenslaan

Jeroen Kroonen, aanjager innovatie en energie bij de provincie Brabant, benadrukte - geruststellend bijna - dat technologische innovatie ons enorm gaat helpen. Duurzame energie voor iedereen, dankzij nu nog onbekende technieken, kan binnen afzienbare tijd werkelijkheid zijn. Juist dankzij de innovatie die nu in Kernstad plaatsvindt.   

Op het gevaar af met een dooddoener te komen, concludeerde dagvoorzitter Sandra Rottenberg dat samenwerking de enige oplossing biedt. Zoals we vroeger gezamenlijk dit land bij elkaar polderden, drooglegden en vruchtbaar maakten, zo kan het ook nu met de energietransitie. Bedrijfsleven, overheid en burgers moeten de handen ineenslaan. Het gebeurt al wel. En steeds beter. Je kunt zeggen: het gat tussen micro en macro zal uiteindelijk worden opgevuld. Maar we moesten tijdens deze eerste Kernstad ook concluderen dat er nog een wereld te winnen valt.

Dan helpt het om af en toe even afstand te nemen. Om de zaak vanuit een ander, hoger gezichtspunt te beschouwen. En dan weer door te gaan met de ruimte zien en die optimaal benutten.     

Op naar de volgende Kernstad, over mobiliteit, die plaatsvindt op 11 oktober. Wees welkom!

Gemaakt door
Foto van Ton Baetens. Ton is een witte man met golvend kort zwart haar, donkere ogen en een donker baardje. Hij draagt een zwarte bril en heeft verder een wit overhemd aan en een donkergrijze colbert.

Ton Baetens

historicus & bestuurskundige - tegendraads - partner EMMA
Ruimte en Wonen
Foto van Eduard van Holst Pellekaan. Eduard is een man van kleur met golvend kort bruin haar en donkere ogen. Hij heeft een stoppelbaardje en draagt een witte trui.

Eduard van Holst Pellekaan

journalist – bladenmaker & websitebedenker
Ruimte en Wonen