Bestaat neutraal onderwijs? En zo ja, hoe ziet dat er dan uit? Mag je als docent je mening geven, of moet je dat juist voorkomen? EMMA laat in een serie portretten zien hoe leraren daar zelf over denken en hoe ze ermee omgaan. In dit eerste deel een interview met Elmar Noteboom. Hij is tekendocent bij het Dorenweerd College in Doorwerth en initiatiefnemer van het platform InDifferent: een community voor en door leerlingen tussen de 12 en 18 jaar, met als doel diversiteit, inclusie en respect te bevorderen.

"Toen ik twaalf jaar geleden docent werd, vond ik het vooral belangrijk dat leerlingen mij aardig vonden en respect voor mij hadden. Dat is in de loop der jaren veranderd. Inmiddels vind ik het belangrijkst dat ik goed ben in mijn vak, dat ik het belang van kunst en creativiteit voor zowel de samenleving als het individu kan overbrengen. Ook de manier waarop ik mijzelf nu positioneer, is veranderd. Nu draag ik minder uit wie ik als persoon ben en wil zijn, dit blijkt vanzelf tussen de regels van mijn lessen door.

Als docent ben je toch een rolmodel voor sommige leerlingen. Wat ik wil uitdragen, is dat we ondanks verschillen met elkaar in gesprek kunnen gaan, zonder elkaar te veroordelen. Dat uit zich bijvoorbeeld in de manier waarop ik een ruzie beslecht. De ene docent stuurt de leerling dan naar de afdelingsleider, de ander laat een leerling nablijven. Ik los een ruzie op door buiten de les in alle rust met elkaar de situatie uit te praten. Door beide partijen aan het woord te laten en te zoeken naar wederzijds begrip, lossen we samen het conflict op. Door acties zoals deze merken leerlingen nog het meest hoe ik over zaken denk.

Je kunt je als docent niet anders voordoen dan je bent, anders prikken leerlingen er zo doorheen

Ruimte voor meningsvorming

Naast docent ben je vooral ook een mens met een mening en ik merk dat leerlingen ook geïnteresseerd zijn in die mening. Er komt vast een moment waarop je wel vertelt wat je vindt, bijvoorbeeld omdat leerlingen naar jouw ervaring of opinie vragen. Dat wil niet zeggen dat je daar meteen mee moet komen. Neem nou het vak dat ik geef. Iedereen heeft bij het zien van een schilderij meteen een mening over dat kunstwerk. Maar ik zou leerlingen tekortdoen als ik direct zou zeggen: deze Mondriaan is mooi, omdat... Als je meteen al je eigen opinie over kunst geeft omdat jij ervoor gestudeerd hebt, ontneem je leerlingen de ruimte om zelf goed onderbouwd een eigen mening over kunst te vormen.

Daarnaast kun je je als docent niet anders voordoen dan je bent, anders prikken leerlingen er zo doorheen. Leerlingen willen het liefst alles weten: waar ik mijn kleren koop, wat ze kosten. Het is aan jou om te bepalen hoe je hiermee omgaat. Ik eet veganistisch, rij geen auto, dus ja: leerlingen en collega’s krijgen uiteraard mee dat ik op een bepaalde manier denk en leef. En als ze willen weten waarom, dan vertel ik dat. Maar ik zal er nooit uit mezelf over beginnen of iemand proberen te overtuigen.

Veilige plek voor iedereen

Er werd laatst door een bepaalde politieke partij geroepen: het onderwijs is te links. Maar zijn zaken als uitpraten, respect hebben voor een andere mening dan de jouwe en een sfeer creëren waarin ook de minderheid zich veilig voelt linkse waarden? In dat geval is het hele onderwijs per definitie links, omdat we ruimte aan de hele samenleving willen bieden. We willen iedereen een veilige plek bieden en ruimte voor een andere mening. Daar staat het onderwijs voor en daar sta ik voor.

Agree to disagree

Natuurlijk verschillen we allemaal; het lijkt zelfs alsof die verschillen de laatste tijd steeds groter worden. Dat geeft niet, zolang er maar ruimte is voor debat en discussie. Agree to disagree dus. Zo van: jij bent qua standpunten uiterst rechts en ik links, maar we moeten toch samenleven en hoe doen we dat? Dat is interessanter dan alleen maar te focussen op verschillen. Als je dat “niet neutraal” noemt, dan is het onderwijs niet neutraal. Voor mij is het vinden van overeenkomsten of gedeelde waarden juist wel neutraal."

 

Gemaakt door
Foto van Marguerite de Ruijter. Marguerite is een witte vrouw met halflang lichtblond haar en blauwe ogen. Ze lacht op de foto en draagt een crèmekleurige blouse met zwart panterprint.

Marguerite de Ruijter

gedegen projectleider - redacteur – romanschrijver
Gelijke kansen en Gelijkwaardigheid