Energietransitie: mag het ook morgen?
Hoofdafbeelding
In 2050 willen we een maatschappij die volledig op duurzame energie draait en zoveel mogelijk CO2-neutraal is. Dat is een grote opgave. Tijdens de bijeenkomst ‘Energietransitie: mag het ook morgen?’ op donderdag 1 juni stond daarom de vraag centraal: hoe krijgen we onze samenleving (zo snel mogelijk) aan duurzame energie?
De tafelgasten waren:
- Michel Handgraaf (associate professor aan de WUR, gespecialiseerd in gedragsverandering);
- Pauline Westendorp (initiatiefnemer NEWNRG);
- Lydia Hameeteman (projectmanager duurzaam bij de gemeente Rotterdam);
- Koen Straver (onderzoeker bij ECN).
Gastheer was onze eigen Menno van Tartwijk.
Go big or go home?
Een lastig punt dat ter sprake kwam, was schaalgrootte. Helpt het om een ‘klein beetje duurzaam’ te zijn? Michel Handgraaf vindt van niet: ‘Als iedereen een beetje doet, doen we samen maar een beetje.’ Pauline Westendorp waarschuwt wel dat mensen een duidelijk perspectief nodig hebben. De huidige focus op energieneutraal in 2050 is volgens haar ‘alsof je je zoon vertelt dat hij vólgend jaar zijn kamer moet hebben opgeruimd’.
Winnaars en verliezers
Aan tafel was iedereen het erover eens: we moeten over naar een duurzame samenleving. Maar of die duurzame samenleving voor iedereen goed zal uitpakken, was de vraag. Koen Straver onderzoekt wie de ‘winnaars en verliezers van de energietransitie’ zullen zijn en hoe we de landing voor de ‘verliezers’ zachter kunnen maken. Volgens hem moeten we vooral lokaal verduurzamen waar dat kan. Dat is wat Lydia Hameeteman van de gemeente Rotterdam probeert te doen: zoveel mogelijk aansluiten bij lokale initiatieven. En daarnaast waar nodig top-down-sturing bieden om de bottom-up-projecten te helpen.
Aardgasvrije wijken
Tijdens de tweede helft van de bijeenkomst moest het publiek aan de slag. De ongeveer 50 bezoekers gingen in groepen uiteen. Elke groep kreeg de opdracht zich in te beelden om, namens een gemeente, een aardgasvrije wijk te realiseren. Niet de techniek stond centraal, maar de manier waarop je mensen mee krijgt. Elke groep bedacht oplossingen vanuit een bepaalde gedachte, die hier beter staan uitgelegd. Door stil te staan bij een principe als ‘Money Matters’¹ en ‘Context² Centraal’ bedachten deelnemers oplossingen om een bestaande wijk aardgasvrij te maken.
¹Het profijtbeginsel is een belangrijke motivator: ‘het scheelt in de portemonnee.’ Dit tastbare voordeel moet worden benadrukt. Daarnaast is het zaak dat iedereen kan meeprofiteren.
²Daar waar ‘aanklagen’ goed werkt om de politieke en maatschappelijke agenda in te richten of te sturen, is positivisme nodig om collectieven tot collectieven te maken. Daarbij leggen we niet of minder focus op: ‘met warm water je handen wassen is slecht voor het milieu en energieverspillend’, als de geldende/heersende norm is dat ‘warm water in combi met zeep goed is voor het doden van bacteriën’ Ergo: aansluiten in toon en context.
Energie-jehova
Daar kwamen veel creatieve ideeën naar boven. Van het organiseren van Energy parties tot langs de deuren gaan als ‘energie-jehova’. Maar ook: sluit aan bij momenten waarop mensen met gas bezig zijn (zoals een kapotte cv-ketel), laat de boodschap uitdragen door iemand die wordt vertrouwd en zorg dat de overstap mensen niet veel tijd en geld kost.
Is de opgave om huizen duurzamer te maken, wijken van het aardgas af te halen, minder auto te rijden en minder vlees te eten nu makkelijker dan voorheen? Waarschijnlijk niet, maar de middag heeft wel laten zien dat er veel goede manieren zijn om mensen mee te nemen in de energietransitie. En wie weet: misschien zien we de energie-jehova’s binnenkort wel vaker langskomen om het heilige woord te verspreiden.