Een rode draad is uit al die verhalen wel te destilleren: van de buitenkant bezien lijkt Trump gedreven door een mix van kinderlijke woede, lage instincten en (politiek) opportunisme. Resulterend in een niet aflatende stroom van benoemingen en ontslaan van ministers en topambtenaren. Mark Meadows is inmiddels Chief of Staff nummer 4 van Trump. Het Witte Huis onder Trump gaat gebukt onder chaos en willekeur.

Edoch: alle boeken, die tot nu toe zijn verschenen, zou je – in tijden waarin blijkbaar aan de integriteit van de journalistiek en de ambtenarij getwijfeld mag worden – kunnen afdoen als ‘politiek bevooroordeeld’ (Woodward, Washington Post, etc), wraakzuchtig (Comey) of hear-say (Wolff). 

Trump gedraagt zich als een typische zeemeeuw-manager, die komt overvliegen, hier en daar wat rondkrijst, de boel onderschijt en weer doorvliegt

Voormalig nationaal veiligheidsadviseur John Bolton zou hooguit ‘wraakzucht’ toegeschreven kunnen worden. Want: de politieke agenda van Bolton is hooguit nog radicaler rechts, dan die van Trump. En een outsider zou je Bolton onmogelijk kunnen noemen. Sterker nog: hij is een regelrechte insider.

Hij werkte als topambtenaar op het ministerie van Justitie, diende als onderminister (staatssecretaris zouden wij dat noemen) op het ministerie van Buitenlandse Zaken onder president George Bush (‘de vader’) tot 1993. En ook onder president George Bush (‘de zoon’) was hij onderminister van Buitenlandse Zaken van 2001 tot 2005. Om uiteindelijk ook nog de regering Bush als ambassadeur van de Verenigde Naties te vertegenwoordigen.  

Wat maakt dit boek dan zo verontrustend?

Allereerst het simpele feit dat hij een aantal beschuldigingen tegen Trump bevestigt. Bijvoorbeeld dat het klopte dat Trump bijna 400 miljoen dollar aan militaire steun aan Oekraïne achterhield. Geld dat hij pas wilde vrijgeven, als de regering van Oekraïne bekend zou maken dat er een strafrechtelijk onderzoek was gestart naar (de zoon van) Joe Biden. Dat Trump in een flink aantal gevallen het verschil tussen de relatie president, uitvoerende en controlerende macht niet lijkt of liever, niet wil begrijpen.

In de kern gedraagt de man zich als een typische zeemeeuw-manager, die komt overvliegen, hier en daar wat rond krijst, de boel onderschijt en weer doorvliegt. Dat Trump zich niet kan of wil voorbereiden. Zijn medewerkers vervaardigen steeds kortere memo’s, die uiteindelijk in één, twee, of maximaal drie bullits resulteren. Dat de man zijn eigen zakenimperium bevoordeelt. Enzovoort. 

Niets is heilig

Zorgwekkender is dat Bolton een beeld schetst van een man, die zich spiegelt aan de Poetins en de Xi Jinpings van deze wereld. Absolute heersers. Despoten. Met ongebreidelde macht. Zo onthult Bolton dat Trump in een van zijn gesprekken oplepelt dat er in de Verenigde Staten stemmen opgaan om -speciaal voor hem- de duur van het presidentschap op te rekken. Naar 6 jaar bijvoorbeeld. En vraagt hij Xi Jinping om meer landbouwproducten van de VS te kopen, omdat dat goed is voor zijn kiezers.

Kortom: niets is heilig. En dat schept een verontrustend beeld van een land, dat zich de oudste democratie ter wereld mag noemen. Maar langzamerhand een in-en-in verdeeld land is, waar polarisatie en diepe, diepe verdeeldheid de norm is. Aangewakkerd door een losgeslagen president. En Bolton was erbij.