In deze serie bespreekt communicatie-wetenschapper Lidwien van de Wijngaert elke twee weken wat sociale netwerkanalyse kan betekenen voor een maatschappelijk vraagstuk. (Sociale) Netwerkanalyse is een manier om vanuit de relaties tussen mensen of organisaties inzicht te krijgen in de complexe werkelijkheid. Inzicht in de centrale (of juist decentrale) positie van spelers in het veld kan bijvoorbeeld helpen bij het bepalen van beleid of een (communicatie)strategie. In de eerste aflevering staan sociale netwerken voor vraagstukken rondom Criminaliteit en Veiligheid centraal.

Om onderzoek te doen naar criminele netwerken zijn twee soorten gegevens nodig: gegevens over mensen die onderdeel zijn van een crimineel netwerk en gegevens over de relaties tussen die mensen. Zulke gegevens kunnen bijvoorbeeld gehaald worden uit politieonderzoek, of databases met informatie over daders en delicten.

Wetenschappers Nynke Niezink en Paolo Campana onderzochten hoe netwerkrelaties ten grondslag liggen aan het ontstaan van geweld tussen criminelen in de georganiseerde misdaad. Op basis van politiegegevens uit Engeland brachten zij in kaart hoe het netwerk zich in de loop van de tijd ontwikkelde. De resultaten van het onderzoek laten zien dat geweld tussen criminelen beter vanuit de relatie kan worden verklaard, dan vanuit persoonlijke kenmerken. Vooral wanneer de relatie ‘verzuurt’ kan geweld ontstaan. Ook bleek uit het onderzoek dat intiminatie tussen criminelen een voorspeller is voor toekomstig geweld. Voor beleid betekent dit dat het sociale netwerk van criminelen een meer centrale rol zou moeten spelen in onderzoek naar criminaliteit.

Tegelijkertijd is netwerkonderzoek in het domein van criminaliteit en veiligheid niet gemakkelijk. Uit onderzoek van wetenschappers David Bright, Russell Brewer en Carlo Morselli blijkt dat het in kaart brengen van criminele netwerken een uitdaging is. Lang niet alle misdrijven worden bijvoorbeeld geregistreerd. Criminelen blijven immers graag onder de radar.

Daarom moeten onderzoekers volgens Bright, Brewer en Morselli, als een archeoloog naar criminele netwerken kijken. Net als in de archeologie zijn er bij dit soort onderzoek beperkingen door incomplete data. Ook moet er rekening gehouden worden met ethische vraagstukken. Iemand die onderdeel is van een crimineel netwerk hoeft zelf bijvoorbeeld geen misdadiger te zijn. Hoe ga je daar mee om?

Bright, Brewer en Morselli adviseren daarom om meerdere soorten relaties in kaart te brengen. Dus niet alleen wie plegen samen een misdrijf maar ook wie wonen in dezelfde buurt, zijn familie of hebben samen gezeten. Hierdoor ontstaat een genuanceerd beeld van wie welke rol heeft in een crimineel netwerk. Dit inzicht kan helpen om misdaad te voorkomen of te verminderen.

Verder lezen?

• Het artikel van Campana, & Niezink uit 2022 heet “When Things Turn Sour: A Network Event Study of Organized Crime Violence” en is gepubliceerd in het tijdschrift Journal of Quantitative Criminology. Het artikel vind je hier.
• Het artikel van Bright, Brewer en Morselli uit 2021 heet “Using social network analysis to study crime: Navigating the challenges of criminal justice records” en is gepubliceerd in het tijdschrift Social Networks. Het artikel vind je hier.