In aanloop naar de Tussenruimte van 8 oktober spraken we alvast met de experts die met elkaar in gesprek zullen gaan. In deel 1: Iva Bicanic. Zij is klinisch psycholoog en hoofd van het Landelijk Psychotraumacentrum en het Centrum Seksueel Geweld. 

‘Het is absoluut goed dat de #MeToo beweging er is gekomen. Maar je denkt toch niet dat er nu al wezenlijk iets is veranderd?’

Iva ziet het regelmatig gebeuren. ‘Als een slachtoffer is verkracht door een man die plotseling uit de bosjes sprong, snelt iedereen vol medelijden en bezorgdheid toe. Maar als het gaat om een vrouw die door haar ex seksueel mishandeld is, is er minder compassie. Zelfs bij professionals werkt het zo. “Ze had vast zelf een aandeel in de gebeurtenis”, is dan de gedachte.’

Het is een algemene aanname in onze samenleving dat er een reden moet zijn als iemand iets ergs overkomt, en dat geldt zeker voor seksueel geweld, zegt Iva.

‘De vrouw droeg vast een kort rokje, ze had niet met die man mee naar huis moeten gaan.’ Volgens Iva komen deze gedachten voort uit een hardnekkige ontkenning van de ongemakkelijke realiteit.

Welke realiteit?

‘Dat seksueel misbruik veel voorkomt en grote impact heeft. Maar ook dat de meeste mensen die seksueel geweld plegen, bekenden zijn. De gitaarleraar, de oppas, een familielid. Mensen willen dit niet weten, het maakt hen ongemakkelijk. Ze kijken liever weg’

Voor veel slachtoffers, vertelt Iva, ‘is vermijden de manier om met het trauma om te gaan: er niet over praten, er niet over denken, geen seks meer hebben. Voor deze mensen was de #MeToo periode niet makkelijk, want het thema misbruik was continu aanwezig. Vermijden was onmogelijk.’ 

De #MeToo-discussie kreeg volgens Iva wel iets moois voor elkaar: dat dit kwetsbare onderwerp een naam kreeg. ‘Seksueel geweld is meer bespreekbaar geworden. Dit kan voor slachtoffers het begin zijn van verwerken en gaan inzien dat ze geen schuld dragen.’

"Er niet over praten, er niet over denken, geen seks meer hebben." 

Helaas wijst de werkelijkheid echter uit dat het voor veel slachtoffers van seksueel geweld zo niet werkt. Natuurlijk, zegt de psychologe, is het goed dat de deur open is gezet om erover te praten. ‘Maar zolang we als samenleving aan victim blaming doen, is het voor veel mensen niet veilig om naar voren te komen en hun verhaal te doen.’

#MeToo zou daarom van koers moeten veranderen. ‘De discussie gaat nu over de omvang van het probleem. Over grenzen, en waar die precies liggen. Maar niet over impact van seksueel geweld en wat het betekent voor specifieke doelgroepen. Op vrouwen, maar ook op mannen – veel vaker dan we denken.

En hoe zit het met seksueel geweld in de Marokkaanse gemeenschap, in de groep LHBT’ers?’ #MeToo zou breder moeten zijn, en ook dieper. ‘Daders én slachtoffers hebben als kind vaak al veel geweld meegemaakt. Het geweld gaat van generatie op generatie over. Als je seksueel geweld structureel wilt oplossen, dan moeten we ervoor zorgen dat kinderen opgroeien in veilige gezinnen.’ 

Kortom: #MeToo is volgens Iva hard toe aan een vervolg. ‘Laat de slachtoffers lekker met rust en kijk als samenleving de realiteit in de ogen. We moeten seksueel geweld, in alle vormen waarin het voorkomt, gaan accepteren zoals we dat ook met borstkanker zijn gaan doen.’

#KijkNietWeg als vervolg van #MeToo? Ligt hier een taak voor beleidsmakers en opvoeders? Zijn sociale media nog steeds het juiste platform voor de discussie? We spraken erover met experts op 8 oktober in de Tussenruimte.