In aanloop naar de Tussenruimte van 8 oktober spraken we alvast met de experts die met elkaar in gesprek zullen gaan. In deel 3: antropoloog en criminoloog Janine Janssen. Zij werkt onder andere als lector Veiligheid in Afhankelijkheidsrelaties. 

“Het is prima om misstanden aan de kaak te stellen, maar hoe moet je na een incident weer verder?”

Alles omtrent de #MeToo-discussie wordt op één hoop geveegd, en dat is kwalijk, vindt Janine. ‘Niet alles is hetzelfde. Als ik jouw toekomstdromen kapotmaak in die zin dat ik met mijn dwingende eisen tussen jou en een Oscar sta, dan is dat verwerpelijk en fout. En als je in een oorlogsgebied de macht hebt over voeding en water – essentiële zaken – en dan mensen dingen tegen hun zin laat doen, dan is dat helemáál fout. Als iemand compleet afhankelijk is, wordt de machtsverhouding al snel pervers.’

Belangrijk hierbij is volgens Janine dat er binnen relaties verschillende vormen van afhankelijkheid en grensoverschrijdend gedrag bestaan. ‘Die gradaties moeten we niet uit het oog verliezen. Nu gooien we alles op één hoop: de excessen die ik zojuist noemde, plus uit de hand gelopen onhandig flirtgedrag.’

Dat leidt er volgens Janine in sommige gevallen toe dat mannen bang zijn voor vrouwen

Sociale ongelukken

Tegenover de extreme gevallen in oorlogsgebieden staan vaak wat Janine ‘sociale ongelukken’ noemt. Het moment waarop iemand de ochtend na de avond ervoor ergens wakker wordt en denkt: wat heeft me bezield? ‘Soms geven mensen dan een twist aan het verhaal. Er zijn situaties die mannen en vrouwen compleet anders beoordelen. Dat betekent niet per se dat er iemand staat te liegen – al kan dat natuurlijk ook.’

Angst en onzekerheid

Mannen en vrouwen interpreteren gebeurtenissen op verschillende manieren. Dat leidt er volgens Janine in sommige gevallen toe dat mannen bang zijn voor vrouwen: straks gebeurt er iets dat haar niet bevalt. ‘Ik neem regelmatig waar dat mannen onzeker worden, omdat niet meer duidelijk is waar de grenzen liggen. Ze zijn ook bang voor klachten. Want wat gebeurt er nadat iemand een klacht over je indient? Kan je het dan nog goedmaken? In welke gevallen volstaan oprechte excuses? Kortom: het is prima om misstanden aan de kaak te stellen, maar hoe moet je na een incident weer verder? Ik zou zeggen dat we een jaar na #MeToo meer aandacht zouden moeten besteden aan die laatste vraag. We praten te weinig met elkaar.’

De ‘ander’

Janine wil een kant van het verhaal laten zien waar het normaal volgens haar niet genoeg over gaat. ‘Natuurlijk, het is niet zo dat mannen evenveel lijden als vrouwen, of dat evenveel vrouwen als mannen dit soort delicten plegen. Maar het is ook niet zwart-wit. Er zijn ook mannen met #MeToo-ervaringen, en vrouwen die over de schreef gaan. We moeten naar de grijstinten blijven kijken, anders verval je in vooroordelen. Dan creëer je een ‘ander’, die per definitie slecht is. Dat is een heel gevaarlijk proces. Laten we mannen dan ook niet benaderen als veroorzaker van een probleem, maar als onderdeel van de oplossing.’

Janine Janssen is naast lector Veiligheid in Afhankelijkheidsrelaties bij Avans Hogeschool, ook hoofd onderzoek bij het LandelijkExpertise Centrum Eergerelateerd Geweld (LEC EGG) van de Nationale Politie.