‘We moeten echter beseffen dat we geen homo economicus zijn’, stelt Van den Brink. ‘De mens is een sociaal en moreel wezen, niet alleen een individu, maar een lid van een gemeenschap.’ Om deze stelling te onderbouwen citeert hij filosofen en onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau.

Gevangen in het frame van neoliberalisme hebben bestuurlijke elites volgens hem de menselijke behoefte aan meer gezamenlijkheid en wederkerigheid onderschat. Veel mensen op de werkvloer hebben hierdoor inmiddels last van ‘beroepszeer’. Men ervaart spanning tussen de eigen sociale en ideële doelen enerzijds en de taken en opdrachten waarop de chef hen afrekent anderzijds. Dat leidt tot frustratie. ‘Men wil meer voldoening uit werk halen, gehoord worden. Voor velen is dat belangrijker dan meer loon.’ Hetzelfde geldt in de publieke ruimte. Ook daar toont de Nederlander zich meer als een solidair wezen dan de bestuurlijke klasse lijkt te kunnen geloven. Nederlanders geven veel aan goede doelen, nieuwe coöperatieven worden opzet, en bijvoorbeeld maar liefst 1,7 miljoen mensen zingen in koren en koortjes.

Politiek bestaat en ontstaat ook uit die samenwerking op straat, uit het gesprek tussen burgers. ‘Bouwen aan relaties is daarbij cruciaal.’ Volgens Van den Brink zijn Europa en Nederland cultureel en historisch prima voorgesorteerd om afscheid te nemen van de ‘homo economicus’, de verheerlijking van competitie en top down management.

Een klassieke samenwerkingsvorm, die van de coöperatie, biedt volgens hem juist nu kansen om het systeem en onze manier van samenleven bij te sturen.

Van den Brink doet  al veertig jaar onderzoek naar de verhouding tussen maatschappelijke en bestuurlijke processen. Hij publiceerde deze zomer Ruw ontwaken uit een neoliberale droom. En de eigenheid van het Europese continent. Een boek met filosofische analyses over hoe de mens samenwerkt. En met empirische data over wat Nederlanders vinden van hun samenleving. Zijn hoofdconclusie is dat we meer dan we zelf denken geneigd zijn tot samenwerking.