De strijd met water in Almere Oosterwold
Hoofdafbeelding
EMMA
Almere Oosterwold, volgens de New York Times de meest geplande ongeplande plek ter wereld. In deze wijk ontwerpen en bouwen de bewoners hun eigen huis, én hun eigen wijk. Inclusief de wegen, energievoorziening en waterhuishouding. Die waterhuishouding blijkt knap lastig te realiseren in een wijk met een pioniersgeest. Het is één van de redenen waardoor het romantische (bottom-up) karakter van Oosterwold onder druk is komen te staan. Al willen inwoners Rodrigo en Vanessa daar niets van weten. ‘Ik wil hier nooit meer weg.’
In het voorjaar van 2024 heeft de gemeente Almere contact opgenomen met EMMA. Kort gezegd waren de spanningen tussen een deel van de bewoners van Oosterwold, de gemeente Almere en het waterschap opgelopen. Onderwerp van gesprek: water.
In een wijk waar 5230 bewoners de vrijheid krijgen om te handelen, blijkt dat een samenhangend watersysteem niet zomaar ontstaat. Een kavel zijn vijver sluit soms wel aan op die van de buren, maar heel veel verder komt het niet. Met als gevolg: kavels die zo nu en dan blank staan in de winter en kavels die in de zomer te maken hebben met te weinig water. Dat is vervelend, omdat vijftig procent van elk perceel is bedoeld voor stadslandbouw.
Wateroverlast in Almere Oosterwold
De toenemende natte winters en droge zomers in het vooruitzicht zijn genoeg reden tot zorg voor de gemeente Almere, de bewoners en het waterschap. Zorg die is vertaald naar de wens om samen een nieuw plan te maken. Een waterhuishoudkundigplan. In opdracht van de gemeente startte EMMA daarom met waterwerkateliers.
De Waterwerkateliers
De waterwerkateliers zijn vier werksessies om water weer werkbaar te maken in Almere Oosterwold. Door samen kaders en doelstellingen te formuleren voor het waterhuishoudkundigplan. Met aan zet: een gemixt gezelschap van dertig kaveleigenaren uit Oosterwold en een vertegenwoordigers van de gemeente Almere en het waterschap.
‘Als jullie verwachten dat alleen de bewoners het plan gaan schrijven, dan stap ik nu op en ben ik weg.’ Aan het woord is Vanessa Buitenhuis, inwoner van Oosterwold, tijdens de eerste werksessie. Terugkijkend kan ze er nu wel om lachen. ‘Ik zette direct de toon, maar wilde het wel uitspreken. Het moet écht een plan worden van de bewoners, van de gemeente én van het waterschap.’
Vanessa woont met haar man in een prachtig huis met een nog mooiere tuin. In die tuin stroomt de vijver regelmatig over waardoor een deel van de kavel blank komt te staan en de appelbomen wegrotten. ‘Het water kan hier gewoon niet weg. Naast ons ligt een stuk archeologische grond waar niet gebouwd mag worden. Als daar water op staat, krijgen wij dat er gratis bij.’
Gestrekt been is buigzaam geworden
Genoeg reden voor haar om deel te nemen aan de waterwerkateliers, om zo tot een samenhangend systeem te komen waarbij de watertoevoer en afvoer voor de hele wijk goed is geregeld. Ze is blij dat ze heeft deelgenomen. ‘Mijn gestrekte been richting de gemeente en het waterschap is in de derde sessie toch echt gebogen. Daar merkte ik, en dat hebben jullie als EMMA knap georganiseerd, dat de gemeente en het waterschap zich ook kwetsbaar durfden op te stellen. Dat zij ook steken hebben laten liggen, net als wij. En dat we er samen moeten uitkomen. Dat gevoel is voor mij misschien wel de grootste winst van de waterwerkateliers.’
Vanessa doet haar verhaal in haar tuin, waar de loopeenden de overtallige naaktslakken wegslokken. Waar de puttertjes in de lucht kwetteren. Waar de spruiten, de bizar lekkere spinazie en de gigantische tomaten groeien.
Spruiten uit de moestuin van Vanessa
‘Het is hier ook negentig procent van de tijd gewoon fantastisch wonen. Ik ga naar een naaiclubje, iedereen helpt elkaar en leent elkaar spullen. Laatst was een grasmaaier stuk. Dat wordt dan in de Facebook-groep Oosterwold gezet. Binnen no time had een bewoner die goed kan lassen de grasmaaier gefikst. Precies dat is voor mij Oosterwold.’
Oprechtheid is cruciaal
Iemand die daarover mee kan praten is Rodrigo. Rodrigo ademt Oosterwold en nam net als Vanessa deel aan de waterwerkateliers. ‘Ik zag laatst nog een kolibrievlinder in mijn tuin. Dan kan mijn dag niet meer stuk.’ Hij is naar eigen zeggen echt veranderd in de wijk. Ver weg van de stad Amsterdam, waar hij twintig jaar geleefd werd door externe prikkels, zoekt hij de prikkels nu zelf op. ‘Heel simpel door gewoon zo veel mogelijk buiten te zijn. In de tuin, in de natuur. Echt bewust te leven en alles bewust te registreren vanuit alle zintuigen.’
Rodigo voor zijn huis in Almere Oosterwold
Rodrigo ging met enig scepsis naar de waterwerkateliers. ‘Het ging hier al aardig rond dat de gemeente weer een bureau had ingeschakeld die eventjes wat participatie zou gaan organiseren. Een bureau dat dan een zak geld verdient en weer vertrekt, waarna de gemeente kan zeggen dat ze hebben geparticipeerd.’
Dat beeld veranderde toen hij het gebiedskantoor van Oosterwold binnenstapte. ‘Jullie keken mij oprecht aan bij het groeten, waardoor ik me gezien voelde. Welkom voelde. Een simpel iets als een aanwezigheidslijst helpt daarbij. Het maakte jullie uit of ik er was of niet.’
Tekenopdracht voor inwoners om eigen kavel en omringende kavels te tekenen inclusief waterwegen
Positieve energie door kwetsbaarheid
Daarbij hielp het voor hem om te zien dat de waterwerkateliers ook iets deden met het team van EMMA. ‘Op een gegeven moment werden jullie zelfs een beetje boos op enkele deelnemers tijdens het proces. Daarin zag ik dat jullie hier met de beste bedoelingen zijn, omdat het jullie raakten. Jullie willen hier ook iets neerzetten, voor ons, als bewoners van deze wijk.’
Dat neerzetten van iets moois deden de deelnemers zelf, met de gemeente en het waterschap. Een proces dat begon met veel emotie, veel blaming en vooral geen plan voor de waterhuishouding, eindigde met een kwetsbare opstelling van het waterschap, de gemeente en de bewoners. Die samen kaders hebben geformuleerd voor het waterhuishoudkundigplan. Kaders over het organiseren van toezicht en handhaving, organiseren van een stabiel grondwaterpeil, organiseren van het aansluiten van het watersysteem en het organiseren van de toevoer van water voor de wijk. Met daarbij veel positieve energie om stappen te zetten.
Schrijfclub als vervolg
De waterwerkateliers hebben inmiddels een vervolg gekregen in de vorm van een schrijfclub. Die bestaat uit een kleine groep deelnemers van de waterwerkateliers, de gemeente en het waterschap. Zij maken vanuit de resultaten van de ateliers de verdiepingsslag voor het waterhuishoudkundigplan voor Oosterwold. EMMA mag deze schrijfclub begeleiden. Daarnaast zullen er pilots plaatsvinden waarbij mogelijke maatregelen per veld worden onderzocht.
Meer lezen over de wijk Oosterwold? Dat kan via deze website: https://maakoosterwold.nl/
Meer informatie over de waterwerkateliers is te vinden op: https://maakoosterwold.nl/waterplan-oosterwold/
