De Tussenruimte is een sociaal lab, een podium voor onafhankelijk debat en dialoog in Den Haag.

naar de tussenruimte

Een mooie primeur in De Tussenruimte: de nieuwe canon van Nederland. Op 22 juni presenteert prof. dr. James Kennedy, voorzitter van de canoncommissie, de nieuwe Canon in De Tussenruimte. Nu al, in de aanloop naar de bijeenkomst, stelt Bas Mesters hem alvast acht vragen. Over de veranderingen ten opzichte van de canon van veertien jaar geleden mocht Kennedy nog niks zeggen, maar wel over nut en functie van een canon, en hoe deze tot stand komt.

1. Wat is een canon?

Het is een soort historische meetlat van wat je behoort te weten. Het betreft gewichtige dingen uit de geschiedenis waar je niet omheen kunt. Een soort capita selecta uit het verleden. De canon is meer dan geschiedenis alleen. Het gaat ook over kunst, cultuur, levensbeschouwing en andere aspecten van het leven in Nederland

James Kennedy presenteert: de nieuwe canon van Nederland

Online via Zoom
Inschrijven

2. Hoe heeft u bepaald wat we behoren te weten?

Een canon ligt nooit helemaal vast. De vorige is veertien jaar geleden gemaakt. En al na veertien jaar verschuift het wat. Hoe kan ik nu nog niet zeggen. Dat komt 22 juni. Maar ik kan wel zeggen dat de wijze waarop de canon wordt samengesteld mede afhankelijk is van de zorgen die mensen hebben, van wat ze bezig houdt. Belangrijk daarbij is dat de canon niet alleen de zorgen van mensen moet bedienen, maar ook moet uitdagen.

3. Als de canon al na veertien jaar moet worden herschreven, hoe canon is een canon dan nog?

Je beweegt je tussen twee uitersten. Het uitgangspunt dat de canon onwrikbaar is en in alle tijden hetzelfde. Of dat de canon een willekeurig samenraapsel is van vensters op de geschiedenis, waardoor het elke zin verliest. Belangrijk criterium is dat heel veel van wat we in 2020 in de canon plaatsen ook een of twee eeuwen terug in de tijd herkenbaar is voor mensen die hier leefden, alsook voor Nederlanders over honderd jaar. Maar het is ook zeker dat er over honderd jaar dingen niet meer in de canon zullen staan die er nu wel in staan. Er staan nu vrij veel laat twintigste-eeuwse vensters in de canon. Ik ga ervan uit dat dat over honderd jaar wat minder zo zal zijn.

4. Als oud-correspondent schreef ik ooit een boek/zedenschets over Italië. Ik voelde me als buitenlander vrij om een oordeel te vellen, maar vroeg me ook steeds af: kan ik wat ik nu schrijf wel maken? U bent Amerikaan, woont zeventien jaar in Nederland. Hoe is het voor u om een Canon van Nederland te maken?

Wat u beschrijft herken ik. Soms heb ik het idee dat ik misschien met iets meer distantie naar de Nederlandse geschiedenis kan kijken dan wie hier langer woont of hier geboren en getogen is. Een minder open samenleving als de Nederlandse zou nooit een Amerikaan tot voorzitter van de canon-commissie maken. Ik ervaar het als een eer.

5. Het is een tijd van identiteits-denken. Ik kan me voorstellen dat er pressiegroepen waren? Zijn er pogingen geweest om de canon te beïnvloeden? Is er veel druk van buitenaf geweest op de canoncommissie?

Nee. Er is wel over geschreven in de pers, we hebben brieven ontvangen over vensters die er in of uit moesten. Er zijn goede suggesties gedaan die we serieus hebben genomen. Maar identiteit was niet het uitgangspunt bij het opstellen van deze canon. In eerste instantie is het een instrument om kennis over te dragen. Het gaat over het inrichten van het onderwijs, niet om het bepalen van de Nederlandse identiteit. Een canon kan geen identiteit garanderen.

6. Gaat de canon over geschiedenis of over identiteit in het hier en nu?

Wij spreken vanuit een bepaalde tijd: 2020. Het gaat in de canon om het bedienen van de levenden en niet de doden. Het gaat over het nu. Maar door de geschiedenis in beeld te brengen, breng je de uitdagingen in beeld van mensen uit het verleden. Het was niet als nu. Er waren andere manieren van denken, andere manieren van samenleven. Het verleden en de canon is daarmee geen bevestiging van het heden. De canon helpt ons om door het verleden geprikkeld te worden en tot een andere beleving van het heden te komen.

7. Hoe was het om aan deze opdracht te werken?

We hebben erg veel plezier gehad. We zijn tien keer bij elkaar gekomen. Iedereen had een verlanglijstje. Iedereen heeft moeten inbinden. Ik ben er trots op dat iedereen ook heeft kunnen bijdragen en dat we elkaar wat gunden.

8. Zal de canon iedereen tevreden stellen?

Natuurlijk niet. Er zijn dingen uit gehaald en in gekomen waar mensen mogelijk niet blij mee zijn. We denken dat het goed in elkaar zit en dat er verantwoorde keuzes zijn gemaakt. Maar een commissie met een andere samenstelling zou mogelijk weer andere keuzes hebben gemaakt.

 

Gemaakt door
Foto van Bas Mesters. Bas is een witte man met donker haar en blauwe ogen. Hij draagt een donkere overhemd.

Bas Mesters

programmamaker - De Tussenruimte - journalist