Je woont tientallen jaren op dezelfde plek en moet deze plots verlaten. Wat doet dat met je?

Dat vroeg Esther de Boer zich af, toen ze eind 2017 las dat de flat Hoog Lindoduin gerenoveerd moest worden.  De bewoners van de 182 sociale huurwoningen moesten verhuizen. Esther kende de plek (haar opa en oma hebben er tot hun overlijden gewoond) en wist wat de plek betekent voor bewoners. Daarom besloot ze hen en het gebouw te gaan documenteren, “voordat het te laat zou zijn”.

Ik sprak haar over wat ze zag, vastlegde en wat volgens haar anders kan.

Waar zijn de oud-bewoners nu?

‘Verspreid over Den Haag en omgeving.  In september 2016 communiceerde de woningbouwvereniging voor het eerst dat er een renovatie ging komen. Sommige – veelal jongere – bewoners hebben snel eieren voor hun geld gekozen. Maar de meeste vaak oudere bewoners waren echt onthand en zijn tot het eind in de flat blijven wonen.’

‘Er was zelfs een vrouw die al lang een nieuwe woning had, maar toch bijna dagelijks met haar scootmobiel naar de hal kwam. Gewoon, om een praatje te maken.’ 

De stenen

Kan de woningbouwvereniging eigenlijk wel meer doen dan zorgen dat alle bewoners een nieuwe woning krijgen? 

‘De woningbouw doet z’n werk wel, alleen doen ze dat heel rationeel. Het gaat over stenen en veel minder over mensen. Informatiebijeenkomsten worden toch snel heel technisch, zeker als je al wat ouder bent. Dan gaat het over het proces, de planning, verhuisvergoeding of waar en op welke tijdstippen bewoners terecht kunnen met vragen.

‘Voor de persoonlijke kant is nauwelijks tijd. Die functie kregen wij (Esther werkte samen met tijdelijke bewoner Annemieke Jansen, red.) per toeval toen we de verhalen van de bewoners gingen optekenen. Veel mensen hadden het nodig om gewoon een keer kwijt te kunnen wat verhuizen voor hen betekende.

Op het eind van het project hebben we een reünie georganiseerd. De reacties die we na afloop kregen waren echt hartverwarmend. De oud-bewoners konden negatieve gevoelens met elkaar delen, maar vooral ook terugblikken op de positieve herinneringen die ze aan hun tijd in Hoog Lindoduin hadden.’

Je hebt in een jaar veel gezien en veel bewoners van de flat gesproken. Wat zou er volgens jou anders kunnen? 

‘We moeten kijken hoe we met minimale middelen toch kunnen zorgen dat het iets persoonlijker kan. Naast de projectleider, die z’n handen vol heeft om te zorgen dat iedereen op tijd een nieuwe woning krijgt, moet er ook iemand zijn die echt met de bewoners praat. Over wat het voor hen betekent dat ze de flat moeten verlaten. 

Een huis bewaart herinneringen; het geeft betekenis aan zijn bewoners, het is een thuis. Ruimte geven aan deze gevoelens verandert de situatie niet maar kan wel helpen deze situatie te accepteren. Vaak is een luisterend oor al voldoende. ’

En de mensen

Achter bijna elke foto uit de serie gaat een verhaal schuil. Als Esther die verhalen begint te vertellen, wil je vooral blijven luisteren. Ze heeft oog voor de persoonlijke verhalen, maar ook voor het perspectief van de gemeente en woningbouwvereniging.

Een selectie van de serie Hoog Lindoduin hangt nu bij EMMA. Op 25 maart is Esther bij EMMA om de verhalen achter de foto’s te vertellen aan iedereen die daar benieuwd naar is.