Hoop en klimaatverandering. Een combinatie van woorden die je niet vaak tegenkomt in het klimaatdebat. Waar het grootste probleem van deze tijd bij de meesten het gevoel van machteloosheid oproept, belooft Mommers in zijn boek dat het ook anders kan. Dat maakte EMMA nieuwsgierig. EMMA’s Reinout, Jonneke, Franka, Floor, Laura, Tim en Jiske lazen zijn boek en geven hun mening.

‘Wat is er mis?’ ‘Waar gaat het heen?’ en ‘Wat kunnen we doen?’ Langs deze driedeling hangt Mommers zijn verhaal op. Hij legt in heldere bewoordingen uit hoe we in een situatie terecht zijn gekomen waarin de aarde steeds verder opwarmt door toedoen van de mens. Hoe onze toekomst eruitziet als het systeem blijft, zoals het is. En hoe die toekomst zal zijn als we de samenleving ingrijpend verduurzamen. ‘Voor beide toekomstscenario’s zijn de ingrediënten aanwezig’, aldus Mommers. Wat we kunnen doen om juist die duurzame toekomst een kans van slagen te geven, schetst hij in het laatste deel.
 

Wat vond EMMA?

Laura: ‘Ik vond het eerste deel heel inspirerend. Vooral het stuk over onze relatie met de natuur en de visie van Alexander von Humboldt daarop: de natuur als een ‘web van leven’ en de mens als onderdeel van dat web, in tegenstelling tot de mens als heer en meester op aarde. Ik heb ook gelijk de biografie over Humboldt gekocht.  Het derde deel (Wat kunnen we doen?) vond ik teleurstellend. Naar mijn idee volgt hij hier de gebaande paden. Jammer dat hij niet terugkomt op het eerste deel: hoe we onze relatie met de natuur drastisch kunnen veranderen.’

Tim: ‘Dat is mij ook het meest bijgebleven van dit boek, het contact met de natuur herstellen. Het voorbeeld over boslandbouw in Puerto Rico vond ik mooi, waarbij lachende kinderen uit de buurt groenten oogsten, compost leren maken en meedenken over verbeteringen op de boerderij. Ik ken toevallig iemand die zich helemaal in “food forests” aan het verdiepen is. Straks je boodschappen doen in de natuur, hoe mooi zou dat zijn.’  

Franka: ‘Wat bij mij echt binnenkwam, was zijn uitleg over de atmosfeer en de vergelijking die hij daarbij maakt met onze huid. In wezen is het leefbare deel van de atmosfeer een dun schilletje, ‘‘een huid tussen de aarde en de rest van het universum.’’ Dus ook zo weg te vagen! Dat besef gaf mij even een rilling.’

Reinout: ‘Mommers is eerlijk over wat we allemaal niet weten: we weten niet precies hoeveel opwarming de aarde aankan. Dat verhaal mist heel vaak in de huidige discussie. Maar het gaat de verkeerde kant op, en daaraan kunnen we nu nog iets doen. Ik ben het overigens met Laura eens: het derde deel waarin hij aanzet tot actie is vrij algemeen: ga demonstreren, ga je gedrag veranderen, begin rechtszaken. Dat moet ook gebeuren, maar heeft pas effect als ook de politiek volgt. We hebben echt behoefte aan politiek leiderschap; maak het voor mensen echt aantrekkelijk om duurzamer gedrag te vertonen.’

Floor: In eerste instantie was ik zeer positief! ‘Dus we kunnen weer terug naar een andere - en betere - verstandhouding met de natuur’, dacht ik, toen ik over Humboldt las in Mommers boek. Maar dan denk ik aan opkomende wereldeconomieën zoals China en India waar het kapitalistische gedachtegoed pas vrij recent zijn intrede heeft gedaan. En de daarmee gepaard gaande vraag naar grondstoffen. Dat maakt me dan weer pessimistisch. We moeten het echt met zijn allen doen, anders heeft het geen zin.’

Jonneke: ‘Twee dingen in dit boek stemmen mij hoopvol. Ten eerste het alternatieve verhaal dat hij vertelt; in plaats van het doemscenario een toekomstbeeld van een duurzame samenleving. We kunnen dus met dezelfde kennis het verhaal nog anders inkleuren. En wat ik hoopvol vind; de grote kracht van het kleine verschil. Alle kleine beetjes helpen wel degelijk. Neem het voorbeeld van vliegen. Er is maar een heel klein percentage dat heel veel vliegt. En mensen die hoogopgeleid zijn vliegen vier keer zoveel. Daar kunnen we zeker wat aan doen.’

Jiske: ‘Interessant vind ik Mommers redenatie dat wij van nature evengoed gericht zijn op samenwerken en zorg dragen voor elkaar als op competitie en egoïsme. Daarin zit naar mijn idee ook de kern van het verhaal. Kunnen we, nationaal en internationaal, ons eigenbelang opzijzetten en het met elkaar tot een goed einde brengen? Of blijven competitie en eigenbelang de boventoon voeren, met als gevolg een bijna onleefbare planeet en een nog extremer verschil tussen arm en rijk?’

 

Gemaakt door
Foto van Jiske Naber. Jiske is een witte vrouw met halflang donkerbruin haar en blauwe ogen. Ze draagt een zwarte blouse en lacht in de camera.

Jiske Naber

redacteur - klimaatverandering - mens en gedrag
Klimaat en Energie