1. Breng (de achterkant van) drugsdumpingen- en lozingen beter in kaart

Brabant lijkt het epicentrum van dumping en lozing van drugsafval, ook al zien we een verplaatsing naar Gelderland, Limburg en België. De cijfers rondom deze problematiek zijn vertekend: ze schetsen een ondergrens. En dikwijls worden ze, om redenen van capaciteit, niet uitgelopen, soms zelfs niet adequaat geregistreerd. Daarom hebben we onvoldoende zicht op de criminele netwerken achter dumpingen en lozingen. In theorie wordt de problematiek vanuit integraal handhavingsperspectief (met oog op milieu, gezondheid én criminaliteitsbestrijding) bekeken, maar in praktijk schiet integraal handelen vaak te kort, ondanks de grote risico’s en gevaren voor mens en omgeving (Mehlbaum & Schoenmakers, 2017)1.

2. Verlaag de drempel voor een meer internationale aanpak

De Belgische grens vormt een gelegenheidsfactor en een belemmering. Het zou bijvoorbeeld zo maar kunnen, dat de grondstoffen om drugs te produceren uit België komen, de productie plaatsvindt in Nederland, terwijl de dumpingen van het afval terug op Belgische bodem gebeuren. Het opsporingsproces, dat nu vaak casusgericht en op basis van informele contacten plaatsvindt, kan veel efficiënter. Het samenwerkingsproces tussen Nederland en België is tijdrovend en de opsporingsdiensten werken met een eigen agenda. Daar zou meer stroomlijning in gebracht moeten worden. (De Middeleer & De Ruyver, 2017)1.

3. Leer van concrete voorbeelden

Ondanks dat Brabant geen Sicilië is, kunnen we wel leren van goede voorbeelden, uit Italië bijvoorbeeld. Italië kent diverse programma’s om jongeren te onttrekken aan deviante familieculturen en om in de samenleving weerstand tegen criminele netwerken te mobiliseren. Ook op Nederlandse bodem kennen we best practices, bijvoorbeeld vanuit het welzijnswerk gericht op woonwagenbewoners. De beste ervaringen zijn opgedaan met het vooropstellen van concrete individuele en gezinssituaties en niet het dominante beeld van de groep. Een integrale en brede aanpak, niet alleen gericht op criminaliteitsbestrijding, maar ook op het ondersteunen van succesvolle uittreders (Witte & Moors, 2017)1.  

4. Grijp alleen in op sociale gelegenheidsstructuren als er ook stevig wordt gestraft

Brabant loopt voorop met zijn integrale aanpak (bestuurlijk en strafrechtelijk). Tegelijkertijd groeit het besef dat maatschappelijke weerbaarheid vergroot moet worden om succesvol op sociale gelegenheidsstructuren in te kunnen grijpen. Maar het hele idee van preventief ingrijpen via de band van de burger werkt alleen als die zich beschermd weet en ziet dat opsporing en vervolging een vuist maken. Lange veroordelingen zijn nodig als signaal naar de samenleving, maar hebben ook impact op de status en machtposities van kopstukken in criminele netwerken. Het is zorgelijk te signaleren dat er, in tegenstelling tot de jaren negentig, minder zwaar gestraft wordt. Op korte termijn levert dit welliswaar wat resultaten op. Maar als we met de burger willen samenwerken, dan moeten we meer inzicht krijgen in de achtergronden van zware misdaad en de rechtshandhaving verstevigen. (Moors & Spapens, 2017)1.

5. Gevraagd: sociaal-psychologische inzichten in zware misdaad

Brabant kenmerkt zich door een strafrechtelijke en bestuurlijke aanpak van ondermijnende drugscriminaliteit. Maar het is belangrijk dat iedereen die een bijdrage levert aan de criminaliteitsbestrijding en rechtshandhaving zich rekenschap geeft van de historische, culturele en groepsdynamische achtergronden van zware criminaliteit. Zij moeten, met allerlei innovatieve middelen een verhaal proberen te construeren dat aansluit bij de denk- en belevingswereld van de Brabander en dat op buurt- en straatniveau.

1 uit het themanummer ‘Criminaliteit in Noord-Brabant’, Justitiële Verkenning, nr. 2, 2017.